Теплотехника 3

Иссиқлик насослари қўлланиши

• Табиатда жуда кўп иссиқлик манбалари мавжуд бўлиб, уларнинг ҳароратлари 2730К дан юқори, лекин иссиқлик машиналарида ишлатиш учун камлик қилади. Масалан, денгиз, дарё ва булоқ сувларининг ҳароратлари 0 0С дан анча юқори. Баъзи ҳолларда, корхона ва хўжаликларда анча юқори ҳароратли сувлар ҳам ташқарига тўкиб юборилади.
• Нисбатан юқори бўлмаган (10…20 0С) ҳароратли иссиқлик манбаларининг иссиқлигидан фойдаланиш учун иссиқлик насослари деган қурилмалар ишлатилади.
• Изоҳ: Сув юқоридан пастга ўзи оқади, пастдан юқорига сув насоси билaн мажбуран хайдалади. Шунингдек, иссиқроқ жисмдан совуқроқ жисмга иссиқлик ўзи ўтади, совуқроқ жисмдан иссиқроқ жисмга иссиқлик ўзи ўтмайди, иссиқлик насоси билaн мажбуран ҳайдалади.

• Т1 ҳароратли дарё суви буғлангич (1) ичидаги қувур чулғами (змеевик) орқали ўтиб ўзидаги кўп бўлмаган иссиқлик миқдори q1 ҳисобига енгил буғланадиган суюқлик (фреон)ни буғлантиради. Ҳосил бўлган фреон буғи компрессор (2)да сиқилиб босими Р2 ва ҳарорати Т2 га кўтарилади. Енгил буғланадиган ишчи жисм (фреон)нинг буғи конденсатор 3 да суюқликка айланиб, буғнинг суюқликка айланишидаги q иссиқлик миқдорини қувур чулғами ичидан ўтаётган сувга беради.
• Нисбатан совиган ишчи жисм (фреон) суюқ ҳолатда босим пасайтиргич (4) (дроссель) орқали яна буғлатгич (1)га келади ва цикл такрорланаверади.
• Шундай қилиб, нисбатан пастроқ ҳароратли дарё сувининг иссиқлиги, айтайлик хоналарни иситиш учун керакли 50-60 0С ли иситувчи сув билaн таъминлаш мумкин.

• Иссиқлик насосини ишлатиш учун сарфланадиган иш миқдори: ℓ = q - q1

• Агар иссиқлик насоси Карно (тескари) цикли бўйича ишласа:

• Тушунарлироқ бўлиши учун мисол келтирамиз; дарё суви +7 0С (280 0К), хоналарни иситиш учун эса +70 0С (343 0К) ли сув керак бўлса

• Яъни қурилма (насос) ўзини айлантиришга сарфланадиган ишга қараганда 5,4 марта кўпроқ иссиқлик беради