Temurbeklar maktabi

Konusga tashqi chizilgan piramida deb asosi konusni asosiga tashqi chizilgan ko’pburchak bo’lib, uchi esa konusning uchi bilan ustma-ust tushadigan piramidaga aytiladi. Tashqi chizilgan piramidaning yon yoqlari tekisliklari konusning urinma tekisliklari bo’ladi.



8. Shar

Fazoning berilgan nuqtadan berilgan masofadan katta bo’lmagan uzoqlikda yotgan hamma nuqtalardan iborat jism shar deyiladi. Berilgan nuqta sharning markazi, berilgan masofa esa sharning radiusi deyiladi.

Sharning chegarasi shar sirti yoki sfera deb ataladi. Shar markazidan radiusga teng masofa qadar uzoqlashgan hamma nuqtalar sferaning nuqtalaridir. Shar markazini shar sirtining nuqtasi bilan tutashtiruvchi istagan kesma ham radius deyiladi.

Shar sirtining ikki nuqtasini tutashtiruvchi va sharning markazidan o’tuvchi kesma diametr deyiladi. Istagan diametrning oxirlari sharning diametri qarama-qarshi nuqtalari deyiladi.

Silindr va konus kabi shar ham aylanish jismidir. U yarim doirani uning diametri atrofida aylantirish natijasida hosil qilinadi.

Bu nuqtadan sirt chegarasigacha chiqarilgan barcha to’g’ri chiziqlar o’zaro teng. Agar doira o’zining qo’zg’almas diometri atrofida aylantirilsa shar hosil bo’ladi.