Temperatura mavju. Bu temperatura Kyuri temperaturasi deyiladi. Bu nuqta Fe

Birinchi tur
-davriy jadvalning IV guruh elementlari Ge va Si lar kiradi.
Bu elementlar to‘rt valentli elektronga ega bo‘lib, kovalent(atom) bog‘li kristall
panjarasi hosil qiladi. Ular bir element atomlaridan tuzulgani uchun
elementar(sodda) Yarim o‘tkazgichlar deyiladi.
Ikkinchi tur
-Yarim o‘tkazgichlarga davriy sistemaning III guruh
elementlari (Al,Ga,Jn) bilan V guruh elementlari (P, As, Sb) ning birikmalari
kiradi. Ular A
III
B
V
birikmalar deb ataladi. (GaAs, JnSb, GaP, JnP va boshqalar) III
guruh elementlari uchta valent elektronga, V guruh elementlari boshqavalent
elektronga ega. SHunin guchun A
III
B
V
ko‘rinishdagi kimyoviy elementda o‘rtacha
harbir atom to‘rt valent elektronga ega bo‘ladi. Ularni olmasimon Yarim
o‘tkazgichlar deb ataladi. Kristall panjarasida harbir atom qo‘shni atom bilan to‘rt
valentli bog‘lanishlar hosil qiladi. Natijad a olmos panjaraga o‘xshash kristall
panjarasi hosil bo‘ladi. Ushbu p-tipdagi moddalarda kovalent bog‘lanish etakchi
o‘rin tutadi, shining uchun ular Ge va Si ga o‘xshash xossalarni namoyon qiladi.
Uchinchi tur
-Yarim
o‘tkazgichlarga davriy jadvalning V va VI
guruhlarining ba’zi elementlari kiradi. Guruhdagi Se(selen) va Te(tellur) lar Yarim
o‘tkazgichning xossalari Ge va Si dan ham oldin aniqlangan. V guruh elementlari
As(mishyak), Sb(surma), Bi(vismut) lar Yarim metallar bo‘lib, ularning ko‘p
xossalari Yarim o‘tkazgichlarga yaqindir. A
IV
B
VI
ko‘rinishdagi moddalar (PbS,
PbSe, SeTe, GeTe va boshqalar) ham o‘rtacha besh valentli elektronga ega. Bu
moddalar Yarim o‘tkazgichli infraqizil nurlar qo‘llanilganda ishlatiladi.
To‘rtinchi tur
-Yarim o‘tkazgichlariga 4- guruh elementlarining o‘tish
metallari
(Ti, V, Mn, Fe, Ni, Sm, Eu va boshqalar) hosil qiladigan birikmalar kiradi.
Ularning birikmalarda ion bog‘lanishi ustuvor bo‘lib, ko‘p birikmalar magnit
xossalariga ega.
Bularga temperatura va bosim ta’sir etsa metall holatiga o‘tishi mumkin.
Nazorat savollari
1. Yarim o‘tkazgichlar fizikasi haqida tushuntiring.
2. Kristall panjara. Yarim o‘tkazgichlarda nuqsonlar turlarini
tushuntiring.
3. Kirishmaviy va xususiy Yarim o‘tkazgichlarni tushuntiring.
Yarim o’tkazgichlarda elektr o’tkazuvchanlikning elementar nazariyasi.