Temirbeton paydo bo‘lishi va rivojlanishining qisqacha tarixi

Temirbetonni qo‘llanish jabxalari. Темирбетон асосий қурилиш материали бўлиб, ҳар хил мақсадда фойдаланиладиган бино ва иншоотларни тиклашда кенг қўлланилмоқда. Қурилишда бирор бир соҳа йуқки темирбетон қўлланилмаса. Граждан қурилишида темирбетон конструкциялар шиптом ва том плиталари, девор панеллари, устунлар, ригеллар, зиналар ва пойдеворлар сифатида кўп қаватли турар-жой ва жамоат биноларини тиклаш учун ишлатилади. Саноат биноларининг устунлари, пойдеворлари, ригеллари (тўсинлар, фермалар ва ҳоказо), краности тўсинлари, девор ва том панеллари ва бошқа элементлар темирбетондан тайёрланади. Бундан ташқари темирбетон саноат биноларининг махсус иншоотлари - бункерлар, силослар, сув ҳавзалари (резервуарлар), эстакадалар ва бошқа иншоотларни тиклаш учун ҳам ишлатилади. Граждан ва саноат бинолари учун сув билан таъминловчи ва канализация иншоотлари, қувурлар, ҳавзалар темирбетондан тикланади. Темирбетон конструкциялар энергетика, транспорт, қишлоқ ва мудофаа қурилишида ҳам кенг қўлланилмоқда. Энергетика қурилишида темирбетон конструкциялари иссиқлик электростанциялари, гидроэлектростанциялар (плотиналар), атом электростанциялари электр токини узатувчи таянчлар, шамол энергиясидан ишлайдиган электостанцияларнинг минораларини тиклашда қўлланилмоқда. Транспорт қурилишида граждан ва саноат биноларидан ташқари темирбетон конструкциялар кўприклар, эстакадалар, метрополитенлар қурилишида кенг ишлатилади. Бундан ташқари темир йўл қурилишида ишлатиладиган шпаллар ҳам темирбетондан тайёрланади, автомобил йўллари қурилишида темирбетон йўл қопламаси сифатида кенг қўлланилмокда. Сув транспорти қурилишида кемаларни қабул қиладиган дарё ва денгизларнинг комплекс иншоотларининг деворлари, эстакадалар, 8 кемалар юрадиган шлюзлар ва бошқа иншоотлар ҳам темирбетондан тайёрланади. Ҳаво транспорти иншоотларида темирбетон конструкциялар аэровокзалларни ва ангарларни тиклашда, самолётлар учиб қўнадиган йўлакларнинг ёпмаси сифатида кенг қўлланилади, Кейинги йилларда темирбетон конструкциялари қишлоқ қурилишида чорвачилик фермалари, дон маҳсулотлари сақланадиган омборлар ҳамда суғориш тармоқларини қуришда кенг қўлланилмоқда. Темирбетон конструкцияларидан тикланадиган жамоат биноларига цирк, бозор, кино ва концерт заллари ҳамда спорт иншоотларини мисол қилиб келтириш мумкин. Бундан ташқари, темирбетон теле ва радио минораларини қуришда ҳам қўлланилмоқда.

6.