Temir yo‘l muhandisligi

2.3. Krestovina qismining hisobi
Krestovina qismini hisoblashda krestovina rusumi, to‘g‘ri qo‘yma, krestovinaning nazariy va amaliy uzunligi, kontrrels usoviklari o‘lchami aniqlanadi.
2.3.1. Krestovina burchagi va rusumini hamda to‘g‘ri qo‘yma uzunligini aniqlash
Krestovina rusumi (1/N) va to‘g‘ri qo‘yma uzunligi, bunda ilgariroq tanlab olingan va aniqlangan R_o, R, R_s, β_b , β_vg, β larda poyezdning o‘tkazgich egriligidan maromli, ravon harakatlanishi va butun krestovina qismi ustidan to‘g‘ri yurishini ta’minlanadigan qilib tanlanadi. N va K lar yon yo‘lning to‘g‘ri yo‘nalishiga perpendikulyar o‘qqa tashqi izi ishchi qirrasining konturi proyeksiyasi tenglamasining yechimi asosida aniqlanadi. Bunda dastlab birinchi yaqinlashishda to‘g‘ri qo‘yma uzunligi - K _min ni belgilab beradigan parametrlarni beradilar (4-rasm):
,
bunda P_min – harakatdagi tarkibning krestovinaga to‘g‘ri chiziq bo‘ylab kirib kelishini ta’minlash uchun zarur to‘g‘ri qo‘yma uzunligi zaxirasi. Odatda u quyidagicha qabul qilinadi: P _min = 1,5 -2,5 m [1];
α – krestovinaning izlanayotgan burchagi;
D, G – krestovina old chiqib turgan parametrlari (4-rasm), krestovina va bog‘lovchi relslarining ulanma birikuviga bog‘liq [1]. Ularning quyidagi qiymatlari tavsiya etiladi (2-jadval).

2-jadval
Krestovina old chiqib turgan parametrlari

Rels turi	Krestovina turi: kiritma-joylama va joylama-dumli; umumiy quyma va yaxlit-quyma turdagi krestovinalar
	D, mm	G, mm
R50	416	tr = 70
R65	406	tr = 70
R75	406	tr = 70

Krestovina “bo‘yni” enining kengligi t_r, izlar oralig‘i 1520 mm bo‘lganida bugungi kunda 70 mm [1] deb qabul qilingan.

Hisobiy kontur proyeksiyasi tenglamasi quyidagicha bo‘ladi:
S₀₀ = U_n + R(cosβ - cosα₀) + K _min sinα₀ yoki
S₀₀ = U_n + R(cosβ - cosα₀) + (P _min + D) sinα₀ + G cosα₀ ,
bu yerda S₀₀ – ayri uchi oldidagi iz oralig‘i eni; S₀₀ = 1524 mm [3].
Krestovina burchagini aniqlash uchun tenglamani quyidagi tarzda o‘zgartiramiz:
Rcosβ+U_n-S₀₀ = (R-G) cos α₀-(P _min + D) sin α₀
C = Rcosβ+U_n-S₀₀ belgilab va tenglamaning har ikki qismini (R-G) qiymatiga bo‘lib yuborsak, S/(R-G) = cos α₀- (P_min + D)sin α₀/(R-G) ga ega bo‘lamiz. C =572,34 0,999566912+0,189-1,524=570,757m
Quyidagi ifodadan topish mumkin bo‘lgan qo‘shimcha hisob burchagi γ₁ ni kiritib:
ctg γ₁ = ;
γ₁ = grad va sinγ₁ = 0,999990716 lar topiladi.
Krestovina burchagini esa (γ₁ – α₀) burchak sinusi:
sin(γ₁-α₀)=Csinγ₁/(R-G) aniqlanadi.
sin(γ₁-α₀)=
(γ₁ – α₀)= burchagi topilganidan so‘ng aniqlash mumkin.
bundan α₀=γ₁- = burchagining qiymatini topib, krestovina rusumini aniqlash mumkin bo‘ladi:
N₀=1/tg α₀=14,543

4-rasm. Krestovina to‘g‘ri qo‘ymasi, old va orqa chiqqan qisimlarining aniqlash sxemasi
N₀ krestovinasi rusumi ko‘rsatkichining olingan qiymatini eng yaqin katta raqamga qadar yaxlitlash tavsiya etiladi (o‘quv hisob-kitoblarda krestovina rusumi ko‘rsatkichini 0,1 ga bo‘linadigan eng yaqin katta raqamgacha yaxlitlash mumkin). Qabul qilingan (yaxlitlangan) qiymatiga ko‘ra krestovina rusumi ko‘rsatgichi N krestovina burchagi qiymatiga aniqlik kiritadi:
tgα=1/N=1/15=0,0666667, shuningdek quyidagi trigonometrik funksiyalar qiymatlari topiladi: sinα=0,06651901 , cosα=0,997785157 , cos =0,999446136 , tg =0,033296378, α=3,814075° va to‘g‘ri qo‘ymaning haqiqiy uzunligi aniqlanadi:
m (2.16)
(2.16) formulaga binoan olingan to‘g‘ri qo‘yma uzunligi uning quyidagi tarzda aniqlangan (K₁) taxminiy qiymatidan katta bo‘lishi kerak:
, m, ya’ni >
m, 4,74>3,456
Shart bajarildi.
Agar bo‘lsa, bu holda K qiymati K_min ga teng deb qabul qilinadi va o‘tkazgich egriligining Rc radiusi quyidagi formula bo‘yicha qayta hisoblanadi:
, m
Rc ni hisoblab topish aniqligi 1 m ga qadar.