Temir uglerodli va po‘latlarning turlari, ishlatilishi. Ligerlangan po‘latlar reja

---

TEMIR UGLERODLI VA PO‘LATLARNING TURLARI, ISHLATILISHI. 
LIGERLANGAN PO‘LATLAR

 
REJA: 
1.
Pо‘lat tо‘g‘risida umumiy ma’lumot. 
2.
Pо‘latlarning turlanishi va markalanishi. 
3.
Maxsus pо‘latlar.
4.
Legirlangan pо‘latlarning tarkibiga kiruvchi elementlar 
5.
Legirlangan pо‘latlarning markalanishi
Tayanch tushunchalar: 
1.
St - stal ya’ni pо‘lat ma’nosini bildiradi. 
2.
Kp ~ kipyashiy - kaynaydigan 
3.
Mn - margenets, B-bissemer, K – konvertor usulida pо‘lat olish.
4.
Legirlovchi element-suyuq metallning tarkibiga qо‘shilib uning xossalarini 
о‘zgartiruvchi modda. 
 
Pо‘lat tо‘g‘risida umumiy ma’lumot 
Metallurgiya zavoddarida temir rudalaridan avval chо‘yan, chо‘yandan esa 
pо‘lat ishlab chiqariladi. Uglerodli pо‘latlarning asosi temir (97-99,5%) bо‘lganligi 
bilan unda ma’lum miqdorda (Mn,S,Si,P,N) va ba’zi tasodifiy qо‘shimchalar 
(Cr,W,Cu) va boshqa elementlar xam bо‘ladi. Temir uglerod qotishmalarining 
xossalariga uglerodning ta’siri juda katta. qotishmada uglerod miqdori ortgan sari 
uning puxtaligi ortib, plastikligi kamayib boradi. 
Uglerodli 
pо‘latlarda 
doimo 
bо‘ladigan 
elementlar 
mikdori 
ma’lum darajada, masalan: Mn-0,7%, Si-0,5%, R-0,005%, S-0,05% dan oshmasligi 
kerak. 
 
Pо‘latlarning turlanishi va markalanishi 
Mashinasozlikda ishlatiladigan pо‘latlar ishlatish soxalariga va kimyoviy 
tarkibiga kо‘ra tubandagi guruxlarga bо‘linadi. 
Ishlatilishiga kо‘ra: 
1.
Konstruksion pо‘latlar 
2.
Asbobsozlik pо‘latlar 
Kimyoviy tarkibiga kо‘ra: 
1.
Uglerodli pо‘latlar 
2.
Legirlangan pо‘latlar