Темир йыли давлатимизнинг асосий транспорт турларидан бири щисобланади

1.4. Юкларнинг физика-кимёвий хусусиятлари
Юкларнинг физика-кимёвий хусусияти, уларнинг ҳолатини, атроф муҳит билан ўзаро таъсирлашув қобилятини, ҳаракатдаги составларга, омборларга, ортиш-тушириш машина ва қурилмаларига, бошқа юкларга ҳамда инсонларнинг саломатлигига зарарли таъсир этишишини тавсифлайди.
Юкларни ташишга тайёрлаш, ортиш-тушириш ва сақлаш ҳамда ташиш шарт–шароитларини танлаб олиш, шунингдек, уларнинг идиши ва ўровларига бўлган асосий талаблар, юкларнинг физика–кимёвий хусусиятларига бевосита боғликдир.
Юкларнинг физик хусиятлари. Юкларнинг физик хусусиятларини тузилмаси 1.9-расмда кўрсатилган. Юкларнинг физик хусусиятини ўрганишни уларнинг зарравий (гранулометрик) таркибидан бошлаш мақсадга мувофиқдир. Чунки юкнинг зарравий таркиби унинг бошқа физик хусусиятлари бўлмиш сочилувчанлик, табиий нишаблик бурчаги, нам ютишлик (гигроскопиклик), зичлашиб қотиб қолиш, чангланиш, музлаш ва зичланиш қобилятига катта таъсир қилади. Юкларнинг зарравий таркиби сочилувчан ва тўкилувчан юк зарра (бўлак)чалари ўлчамларини йириклигининг миқдорий тарқоқлигини тавсифлайди. Сочилувчан ва тўкилувчан юклар зарравий таркиби бўйича гуруҳларга бўлинадилар (1.2-жадвал).
Оғирлик ёки ташқи динамик куч таъсири натижасида сочилувчан ва тўкилувчан юкларни ҳаракатланиш қобиляти сочилувчанлик деб аталади. Юкларнинг сочувчанлигини унинг табиий нишаблик бурчаги ва силжишга қаршилиги тавсифлайди. Юкнинг табиий нишаблик бурчаги қанча кичик бўлса унинг сочилувчанлиги шунча юқори бўлади.




1.9-расм. Юкларнинг физик хусусиятларининг тузилмаси
1.2-жадвал

Юкларнинг зарравий таркиби

Гуруҳ номи

Хос заррача ўлчаларими, мм