Tema: Zatlar almasiwi. Bir neshe tiykarli karbon kislotalar

Tema: Zatlar almasiwi. Bir neshe tiykarli karbon kislotalar.

Molekulasında karboksil gruppa - COOH bolǵan elementlar larbon kislotalar dep ataladı. Karbon kislotalar karboksil gruppalardıń sanına kóre bir tıyanaqlı, eki tıyanaqlı hám kóp tıyanaqlı boladı. Mısalı, sirke kislota CH₃ COOH hám may kislota C₃ H₇ COOH - bir tıyanaqlı, oksalat kislota HOOC-COOH hám malon kislota HOOC-CH₂-COOH eki tıyanaqlı kislotalar bolıp tabıladı. Karbon kislotalar to'yingan hám to'yinmagan, sonıń menen birge, ashıq shınjırlı hám halqalı dúzılıwǵa iye boladı. Kislota molekulasındaǵı karboksil gruppa karbonil >C= hám gidroksi - OH gruppalardan shólkemlesken.

Karbon kislotalar, olardıń duzları hmda elekton formulası tómendegishe kórsetilgen:


Nomenklatura hám izomeriyasi. To'yingan bir tıyanaqlı karbon kislotalar may kislotalar dep da ataladı, sebebi bul kislotalardıń birinshi wákili maylardan alınǵan.

To'yingan bir tıyanaqlı may kislotalardı atawda, kóbinese olardıń trivial atlarınan paydalanıladı. Bul at kislota qanday shiyki zattan alınǵanligin kórsetedi, mısalı, olardıń birinshi wákili H-COOH qumırsqa kislota dep ataladı, sebebi dasilab qumırsqadan ajıratıp alınǵan. Tap soǵan uqsas, valerian kislota - valeriana o'simligining túbirinen alınǵan.

Sistemtik nomenklaturaga kóre kislotalardıń atı tiyisli uglevodorod nomiga kislota sózin qosıw menen payda etinadi:

To'yingan karbon kislotalarda aldegidlardagi sıyaqlı izomeriyaning eki túri: uglerod skeletining hám karboksil gruppanıń shınjırda túrlishe jaylanıwınan kelip shıǵıs izomeriyasi bar.

Aliniw usılları.
1. Baslanǵısh spirtler oksidlanganda daslep aldegid, keyininen kislota payda boladı. Bunda uglerod atomlarining sanı ózgermeydi:

2. Gemigaloidli uglevodorodlar, orto-efirlar, amidlar, kislota angidridleri hám xlorangidridlari gidrolizlanisiyian payda boladı.

3. Eki sosli karbon kislotalardı qızdırıp acetosirka efir tiykarında sintez qılıw arqalı hám may-maylardı gidrolizlab alınadı.