Tema: Zamanagóy kompyuterlerde mikroprosessorlardan paydalanıw

TEMA: Zamanagóy kompyuterlerde mikroprosessorlardan paydalanıw (arxitekturası, islewi, qásiyetleri)
JOBA:

1. 
   Kompyuterdiń sistema birligi.
   
2. 
   Mikroprotsessorlar haqqında tiykarǵı túsinikler.
   
3. 
   Mikroprotsessordiń dúzilisi hám tiykarǵı qásiyetleri.
   

Kompyuterdiń sistema birligi
Kompyuterdiń hasası - bul sistema birligi:

• 
  mikroprosessor (MP);
  
• 
  operatsion saqlaw úskenesiniń blokları (RAM);
  
• 
  turaqlı saqlaw úskenesi (ROM); qattı magnitlı diskta (vinchester) uzaq múddetli yadı ;
  
• 
  cD-larni basqarıw (CD) hám disketalar (NGMD).
  

Sonıń menen birge: tarmaq, video yad, Dawıstı qayta islew, modem (modulyator demodulyator), i / ingilatsiya kartaları : klaviatura, displey, tıshqansha, printer hám basqalar.
Barlıq kompyuter funktsional túyinleri basılǵan partiyalar boylap bir neshe onnan artıq buyırtpa etilgen mikrobrodchilik arqalı óz-ara baylanısqan. Mikroprosetlar ishki yadlar (RAM yamasa ROM), shifrlardı tańlaydilar, arifmetik hám logikalıq operatsiyalar islep shıǵarıw. Kirisiw apparatınan maǵlıwmatlardı aladı hám nátiyjelerdi shıǵıw úskenelerine jiberedi. Sonıń menen birge, ol basqarıw signalların rawajlantıradı jáne onıń ishki túyinleriniń kelisim operatsiyasın islep shıǵadı, magistral jol hám barlıq periferik apparatlardıń islewin qadaǵalaw etedi. Mikroprotsessordiń ápiwayılastırılgan diagramması tómengi máwsimde keltirilgen (bir tırnaq menen belgilengen CPU menen ajıratılǵan ). Bul tómendegilerdi óz ishine aladı : ekilik nomerler ústinen arifmetik hám logikalıq operatsiyalardı ámelge asıratuǵın arifmetik logikalıq úskene (ALUU); Ulıwma maqsetler registratsiyasi (Ron) birligi qayta islengen maǵlıwmattı (R0 R5) saqlawǵa ádetlengen, stack kórsetkish (R6 ) hám buyrıq esaplagichlari (R7); Barlıq mikroprosessor túyinleriniń islewin anıqlaytuǵın basqarıw úskenesi (UU). Mikroprotsetshiniń eń zárúrli qásiyetlerinen biri bul Alu hám Ron tárepinen nomerler sanına qaray belgilenedi. Zamanagóy mikroprotsessorlar 16, 32-22 hám 64 bitli ekilik uzınlıqlarǵa iye, sonıń menen birge 200 yamasa odan kóp hár qıylı ishki buyrıqlarǵa iye.
Jeke kompyuterdiń tiykarǵı funktsional qásiyetleri tómendegilerden ibarat :
1. Islew, tezlik, saat chastotası. Zamanagóy kompyuterlerdiń islewi ádetde sekundta millionlap operatsiyalarda olshenedi;
2. Mikroprocessordiń Digressi hám kod shinalaridagi shinalar. Ólshemi - bul bir waqtıniń ózinde paydalanıw múmkin bolǵan, sonday-aq elektr uzatıw arqalı ámelge asırılıwı múmkin bolǵan ekilik cifrlardıń maksimal sanı. Usud kóterilgen zat qanshellilik úlken bolsa, sonsha kóp zatlar teń bolsa, kompyuterdiń islewinen úlkenlew boladı ;
3. Sistema hám jergilikli interfeysler. Hár túrlı túrdegi interfeysler mashinalar túyinleri arasındaǵı hár qıylı tezlikti uzatıw stavkaların beredi, siz hár túrlı muǵdardaǵı sırtqı apparatlardı hám hár túrlı túrlerdi jalǵawǵa múmkinshilik beredi;
4. Múmkinshilik tosınarlı kirisiw yadı. Ádetde RAM sıyımlılıqı MBda olshenedi. Tez yad daǵı kóplegen zamanagóy ámeliy programmalar 16 MB den kem quwatqa iye, jaysha islemeń yamasa islemeń, lekin júdá aste;
5. Tuzidik magnitlı disklarda aydawshı (vinchester). Qattı disktıń sıyımlılıqı ádetde GB-de olshenedi;
6. Maslasıwshı magnitlı disklarda drayvlar túri hám quwatı. Maslasıwshı magnitlı disklarǵa saqlaw úskeneleri 1, 44 MB kólemli diametrli diametri 3, 5 dyuymdan paydalanǵan halda isletiledi;
7. Kesh yadınıń bar ekenligi, túrleri hám sıyımlılıqı. Kassa yadı bul tampon, ámeldegi bolmaǵan joqarı tezliktegi yad, kompyuter tárepinen avtomatikalıq túrde aktiv saqlaw úskenelerinde saqlanatuǵın maǵlıwmat menen operatsiyalardı tezlestiriw ushın avtomatikalıq túrde isletiledi. 256 Kb sıyımlılıqǵa iye keshdiń bar ekenligi jeke kompyuterdiń islewin 20 procentke asıradı ;
8. video monıtor hám video adapter túri;
9. Printerdiń bar ekenligi hám túri;
10. CD-ROM CD-larda aydawshı bar ekenligi hám túri;
11. Modemniń bar ekenligi hám túri;
12. Multimedia audio qarjlarınıń bar ekenligi hám túrleri;
13. Operatsion sistemanıń ámeldegi hám túri;
14. Basqa túrdegi kompyuterler menen apparat hám programmalıq támiynat sáykesligi. Basqa túrdegi mashinalarda apparat hám programmalıq támiynattıń sáykesligi hám programmalıq támiynatı kompyuterde, basqa texnikalıq elementler hám programmalıq támiynattan paydalanıw múmkinshiligin ańlatadı ;
15. Esaplaw tarmaǵında islew qábileti;
16. Kóp basqıshlı rejimde islew qábileti. Multekasozlash rejim sizge bir neshe programmalar (kóp programma rejiminde) yamasa bir neshe paydalanıwshılar (kóp oyınshı rejimi) ushın esap -kitaplardı ámelge asırıwǵa múmkinshilik beredi;
17. Isenimlilik. Isenimlilik - bul sistemanıń ózine berilgen barlıq funktsiyaların tolıq hám tuwrı atqaratuǵın zat bolıp tabıladı;
18. Bahası ;
19. Gabaritlardiń salmaǵı.
Bul kompyuterlerdi qóllaw kólemi kengaydi. Endi tekǵana ilimpazlar esaplawda qatnasıwları múmkin, sebebi kompyuterler joybarlaw hám basqarıwda qóllanbalardı tawıp, birpara iri iri firmalar hátte jigirma jıl dawamında buxgalteriya esabın kompyuterlestire baslawdı.
Ishinde úshinshi áwlad (1965-1974) Integraciyalasqan mikrosxemalar birinshi yarımboduklar hám júzlegen tranzistorlardıń bir yarım hám júzlegen tranzistorlardıń bir yarım ótkezgishli kristallı (chip) de islengen. Usınıń menen birge, yarım qorǵawshı yadı payda boldı, bul ele da jeke kompyuterlerde isleydi.
Sol jıllarda kompyuterler islep shıǵarıw sanaat qamrovi qabıllandı. IBM birinshi náwbette eń kishi shkafi menen eń kishi, kishi shkaf menen (ele kemrek bolmaǵan ) eń kishi hám qımbat bahalı modellerge shekem bir neshe kompyuterler menen tolıq sáykes keletuǵın qatar kompyuterlerdi ámelge asırdı. IBM kompaniyasınıń eń keń tarqalǵan sisteması / 360 shańaraǵı SSSRda EI AUM ceriyasi islep shıǵılǵan jıllarda eń keń tarqalǵan. 1960 jıllardıń baslarında da. Birinshi minikompyuterlar payda boldı - kem quwatlı kompyuterler, arzan kishi firmalar yamasa laboratoriyalar. Mini kompyuterler jeke kompyuterler jolında birinshi qádem edi, olardıń úlgileri tek 70-jıllardıń ortalarında shıǵarıldı.
Usınıń menen birge, bir mikroschinkaga sáykes keletuǵın elementler hám birikpeler sanı turaqlı túrde ósip bardı hám 70-jıllarda. Integraciyalanǵan sxemalar qashannan berli mińlaǵan tranzistorlarǵa iye edi.
1971 jılda Intel tek jumıs stoli kalkulyatorlari ushın mólsherlengen birinshi mikroprotsessordi shıǵardı. Bul oylap tabıw keyingi on jıllıq haqıyqıy revolyuciyanı islep shıǵardı. Mikroprosessor zamanagóy jeke kompyuterdiń tiykarǵı strukturalıq bólegi esaplanadı.