Tema: Serverler

Ajıratılǵan server hám protokol
Hár túrlı kompyuterler hám túrli programmalar tarmaq baylanısı processinde bir-birlerin túsiniw ushın arnawlı texnikalıq qaǵıydalar qollanıladı. Tarmaq salasında bunday qaǵıydalar kompleksi protokol (protokol ) dep ataladı. Házirgi kúnde eń kóp qollanılatuǵın protokol-TCP/IP bolıp tabıladı.Bul protokol funksiyasın ápiwayı pochta xızmetine uqsatsa boladı.Eger siz xattı jibermekshi bolsańız, onı konvertga jaylastırasız, konvert ústine jiberiwshi hám qabıl etiwshi mánzillerdi jazasız hám keyin pochta qutısına taslaysız.Xatıńız qanday etip adreske jetedi, qaysı pochta bólimlerinde boladı, qaysı pochtalyon júrgizedi sizge parıqsız.Tiykarǵısı xat tez hám pútkil jetip barıwı. Tap sonday TCP/IP protokolı tarmaqta isleydi. Jiberiletuǵın maǵlıwmat paketke jaylastırıladı hám paketke jiberiwshi hám qabıl etiwshi kompyuter mánzilleri jazıladı hám tarmaqqa uzatıladı.Sonday etip tarmaqtıń bir marshrutizatorınan (jol kórsetetuǵın arnawlı apparat yamasa kompyuter) adreske qaray eń qısqa jolların tańlap, keyingi marshrutizatorǵa uzatılıp, paket kerekli adreske jetkiziledi.Tek ápiwayı pochtadan ayırmashılıǵı maǵlıwmattı jetkiziw waqıtı kún menen emes, sekundlar menen ólshenedi.
Tarmaqtıń uzatıw jolları tıǵılıp qalmawı ushın TCP protokolı úlken kólemli maǵlıwmatlardı kishi bólimlerge bólıp, bólek paketlerde uzatadı.Hár bir paket internette IP protokol xızmeti járdeminde bólek sayaxat etedi.Paketler adreske jetkennen keyin, TCP protokolı bólingen maǵlıwmattı jıynaydı hám baslanǵısh jaǵdayına keltiredi.Eger qanday da paket adreske jetip kelmese, TCP protokol onı tákiraran jıberiwdi talap etedi, maǵlıwmat pútkilley jetip kelmegenshe.Sol sebepli TCP/IP isenimli protokol dep aytıladı.
Tiykarınan, TCP/IP-bul protokollar shańaraǵı esaplanadı. Onıń ishinde bir neshe basqa protokollarda ámeldegi:
* UDP (User Datagram Protokol) - TCP protokolına uqsas, lekin isenimsiz (paket jetip barǵanın itibarǵa almastan isleydi). Bul protokol bálent tezlikte isleytuǵın processlerde, mısalı, videokonferensiyalarda hám tarmaqtıń arnawlı xızmetleri ushın qollanıladı.
* FTP (File Transfer Protokol) - bul fayllardı tarmaqta uzatıw protokolı. Kompyuterden kompyuterge fayllardı uzatıw múmkinshiligin jaratadı hám óziniń jumısında TCP protokolına tayanadi.
* SMTP (Simple Mail Transfer Protokol) - elektron pochtanıń uzatıw ápiwayı protokolı. Tarmaqtıń eki qálegen noqatı arasında pochta jiberiwin támiyinleydi.
* Telnet - aralıqtaǵı kompyuterlerde hár túrlı ámellerdiń atqarılıwın támiyinleydi. Bul jaǵdayda paydalanıwshınıń kompyuteri terminal (maǵlıwmat jiberiwshi) rólin oynaydı.Siz buyrıqlardı kiritesiz, olar aralıqtaǵı kompyuterde atqarıladı hám sizdiń ekranıńızda olardıń nátiyjesi kórinetuǵın boladı.
* HTTP (Hyper Text Transfer Protokol) - gipertekstti uzatıw protokolı. WWW-texnologiyası tiykarında isleydi.