Tema: Reptiliyalardin’ individual rawajlaniw qa’siyetleri

Qan aylanisi arteriyal ham venozliq bolip toliq ajiratilmag'an. Jiiregi kopshiliginde 3 kamerah (2 jurek aldi, toliq emes perde menen bolingen bir jiirek qarmshasi. Тек krokodilde g'ana 4 kamerali, qarmsha perde menen toliq bolingen. Jureginin qarmsha boliminde 3 arteriya qan tamiri shig'adi.

• Qan aylanisi arteriyal ham venozliq bolip toliq ajiratilmag'an. Jiiregi kopshiliginde 3 kamerah (2 jurek aldi, toliq emes perde menen bolingen bir jiirek qarmshasi. Тек krokodilde g'ana 4 kamerali, qarmsha perde menen toliq bolingen. Jureginin qarmsha boliminde 3 arteriya qan tamiri shig'adi.
• Nerv sistemasi jaqsi rawajlang'an. Bas miy yarim shari, amfibiyadan uJkenirek ham sur miy zati qirtisi bar. Tobe orgam, epifiz ham miyshe jaqsi rawajlang'an. Sirtqi titirkendiriwdi tiyip seziw arqali qabil etedi. Uzmsha miyde vertikal jolaq dene bar. Ol joqarg'i omirtqalilar ushm tan. Iyis seziw orgam bir qansha ozgeriske iye. Olarda Yakobson organi bolip - ol iyrek ham tuyiq pitetug'm siziq, awizdin ishki quwi’sinan shig'adi ham awqattm iyisin sezedi degen soz bar. Esitiw organi ishki ham ortang'i qulaqtan turadi. Kozi - tomengi qabag'i hareketshenlew ham kushli rawajlang'an. Jilanlarda eki qabag'i birge osken. Akkomodaciya (amq koriw) aynqsha kirpik bulshiq eti arqali iske asinladi. 01 koz gawharm qozg'ap, formasm ozgertedi. Geybir jilanlardin joqarg'i ham tomengi jaq oyiqlannda qalqanlar temperaturanin 0,001°C ayinw uqibma iye.
• Reptiliyalarda bolip shig'ariw bokse boliminde jaylasqan buyrcgi arqali iske asinladi. Biiyrek sidik joh quwiqqa, onnan kloakag'a otedi.

Reptiliyalardin kobeyiwi.

Jinis bezleri omirtqalardi boylapb dene quwishg'mda jatadi. Tutik sistemalan arqali jinis onimleri kloakag'a tusedi (175-176-suwret). Har turdin erkeklerinde shag'ihsiw organi har qiyli. Jer bawirlawshilardin mayegi iri. 01 sari uwiz esabinan ulken boladi. Awqatliq sari uwizdin kopligi mayekke tikkeley rawajlamw mumkinshiligin beredi. Reptiliya mayeginde zarodish esabinan bir neshe qabiq payda boladi. Bul qabiq mayek jolmin belgili bolimlerinde ozgerip talshiqli, hakli ham belok qabig'i, perdesi payda boladi. Embrion daslepki rawajlamw stadiyasinda sari uwizg'a batip jatadi. Zarodishtin bas boliminen osimshe shig'adi, ol osip vilkeyip bir tutas kletka payda etedi. Omn boslig'i suyiqliqqa tolg'an boladi. Allantois artqi ishektiri qalta tarizli osimshesi turinde payda boladi. 01 ulkeyip ulken qalta quwiqsha turinde amniondi qorshaydi. Allantois eki xizmet atqaradi: dem aliw ham zarodishtin sidik quwig'i. Om joqaridan seroz qabig'i jabadi. Talshiqli qabiq barliq reptiliyalardm mayegin qaplaydi ham olardm ag'ip ketiwinen, mexanikaliq ziyannan, kewip ketiwden, bakteriyamh kiriwinen saqlaydi. Geybir tasbaqa, krokodillerde sari uwizdi belok qabig'I qorshaydi ham onnan qabi’q (skorlupa) rawajlanadi. Jer bawirlawshilar mayek saliw joh menen kobeyedi ham om kim jaqsi qizdiratug'm oyiqqa - onng'a saladi. Geybirewleri tiri tuwadi, bunda tuqimlang'an mayek urg'ashismm jmis johnda qalip, barliq rawajlaniw stadiyasin oteydi, al balalan mayekti saliw boymam onnan shig'adi. Birazlarmda tikkeley tiri tuwiladi. Bunda embrion awqatliq zat esabinan ana orgamziminde rawajlanadi.