Tema: Psixologiyaliq kesellikler Reje Psixiateriya haqqinda

Tema: Psixologiyaliq kesellikler


Reje

1. 
   Psixiateriya haqqinda
   
2. 
   Nevroz xolatining psixoin lixanizmi. Psixoz jáne onıń túrleri.
   
3. 
   26 psixik hám psixologiyalıq kesellikler haqqinda
   

Psixiatriya (psixo... hám yun. Iatreia — emlew) — klinikalıq medicina tarawı. Psixik keselliklerdiń kelip chikish sebepleri, belgileri hám rawajlanıw mexanizmlerin úyrenedi, olardıń aldın alıw, emlew hám awırıwlarǵa medicinalıq járdem kórsetiwdi shólkemlestiriw usılların islep shıǵadı.

Psixik keselliklerdi daslep grek vrachlari úyrene baslaǵanlar. Gippokrat psixik kesellikler hám taǵı basqa kesellikler sıyaqlı sırtqı ortalıqtıń organizmge unamsız tásiri nátiyjesinde payda bolıwın birinshi bar aytqan. Abu Ali ibn Sino da nerv hám ru-hiy keselliklerdi emlew jumisına kóplegen jańalıqlar kirgizgen. Ol psixik kesellikler haqqındaǵı ırımshıl túsiniklerdi (mas, bul keselliklerdi jinlar keltirip shıǵaradı degen pikir-ni) biykarlap, nerv hám delbelikler hám taǵı basqa kesellikler sıyaqlı tashki ortalıqtıń adam organizmine unamsız tásirinen hám organizmdiń ózinde júz beretuǵın ózgerislerden shemirshek-do boladı dep bilgen.
Pisixologiya medicinalıq pán retinde 18-ásir aqırı — 19 -ásir baslarında qáliplesti. Sol waqıttan baslap vrachlar psixik keselliklerge qarsı dáriler qóllawǵa, sol keselliktiń tábiy sebeplerin úyreniwge kirisiwa basladılar. Psixik keselliklerdiń kóplegen túri (atap aytqanda, ilgerileri dúzetib bolmaytuǵın túri) tabıslı emlenip atır. Ilgerileri mayıplıqqa shıǵarıp jiberiletuǵın ótkir psixoz menen kesellengen nawqaslardı dúzetib jiberiw usılları islep shıǵıldı. Pisixologik emlewxanalarınıń baǵdarı ózgerdi. Pisixologiya ilmining keń rawajlanıwı Pisixologiya múmkinshilikleri kólemin asırdı. Zamanagóy Pisixik ótkir psixoz keselligine úsh-ragan nawqaslarnigina emes, bálki psixopatiya, nevrozlarni, alkogolizmnn, keyip ózgeriwshenligi (emotsional qo'zg'aluvchanlik) hám uyqısızlıqtı da davolaydi.
Pisixikning tekseriw usılları ayriqsha bolıp, basqa medicinalıq pánlerden anaǵurlım parıq etedi. Pisixologiya medicina pánleri ishinde eń keyin rawajlanǵan pánler qatarına kiredi. Házirgi dáwirde onıń mánisi oǵırı keń, sebebi psixik nawqaslardan tısqarı hár qanday somatik kesellikler de ruxiy iskerliginiń málim dárejede aynıwı menen ótedi hám sol sebepli Pisixologiya tiykarların hár bir tarawdaǵı vrach biliwi zárúr.
Pisixologiya ulıwma psixopatologiya hám jeke Pisixikaga bólinedi. Ulıwma psixopatologiya psixik keselliklerdiń ulıwma belgileri, olardıń keshiwi hám t.b. ni úyrenedi. Jeke Pisixika bolsa psixik keselliklerdiń bólek túrlerin kórip shıǵadı, salıstırıwiy diagnosti-kasi hám emlew máselelerin úyrenedi.
Bunnan tısqarı, keyingi waqıtta Pisixikadan jańa tarmaqlar : balalar Pisixikasi, óspirimler Pisixikasi hám sud Pisixikasi, social Pisixika, narkologiya ajralıp shıqtı. Pisixilogiyada fiziologiya, psixologiya, genetikalıqa hám basqa pánlerdiń erisken jetiskenlikleri keń qollanıladı.
Psixik nawqaslardı emlew múmkinshilikleri kúndenkunga keńeyip barıp atır. Mas, 20 -ásirdiń 50-jıllarından baslap psixik ózgerislerdi emlewde oraylıq nerv sistemasında júz bolatuǵın processlerge tikkeley tásir etetuǵın psixofarmakologik qurallar qollanıp atır.
Házirgi zaman Pisixoloyiasi fakat klinikalıq pán bolıp qalmay, bálki social hám psixologiya máselelerin sheshiwde de qatnasadı.
Ózbekstanda 1- hám 2-ToshTI, vrachlar mamanlıǵın asırıw institutı, Pediatriya medicina institutı, Andijan, Samarqand medicina institutlarında P. ka-fedralari bar. Uzbek ilimpazlarınan X. Alımov, Sh. A. Mirtolibov T. I. Ismoilov, A. Ol. Shoyusupova, R. S. Tursunova, M. Xalilov hám basqa P. dıń eń aktual máseleleri ústinde izertlew jumısları aparıp atırlar.
Psixogen keselliklerdiń hámmeden kóp tarqalǵan formaları, nevrasteniya, isteriya hám miyadan ol jaqqa ketpeytuǵın qıyal nevrozi bolıp tabıladı. Nevroz sózi (grekshe - 'neyron' - nerB) sózinen alınǵan bolıp, psixogen kesellikler, yaǵnıy joqarı nerv iskerligi tırıshılık qıyınshılıqlı jaǵdaylar hám keshinmalarning psixikaga jaman tásir etiwi nátiyjesinde júz beretuǵın jaǵday bolıp tabıladı.
Nevrozlar klassifikaciyası ushın I. P. Pavlovning adam joqarı nerv iskerligi tipleri tuwrısınanı táliymatı úlken áhmiyetke iye. Nevrozlar kóbinese nerv sisteması kúshsiz yamasa teń salmaqlılıqlashmagan kúshli tipdagi kisilerde payda boladı.
Adam shaxsınıń ózi jáne onıń tariyxıy rawajlanıw dáwirinde qáliplesken pútkil qásiyetleri nevrozlarning payda bolıwında zárúrli rol oynaydı.
AyniqSA qıyın hám uzaq dawam etetuǵın qıyınshılıqlı jaǵdaylar tuwılsa sol mezgilge shekem soppa saw júrgen adamlarda da nevrozning hámme tiykarǵı formaları, atap aytqanda isteriya payda bolıwı múmkin.
Biraq isterik xarakter kórinisindegi beyimlik bolsa anna sonda kóbinese isteriya kelip shıǵadı. Isterik xarakter tiykarınan adamdıń názik etip tárbiyalanıp, turmısqa iykemleseolmaydigan, salaq bolıp qalıwı nátiyjesinde qáliplesip baradı.
Nevrozning taǵı bir forması nevrasteniyaning payda bolıwında xarakter degi bir qatar ayrıqshalıqlardı nadurıs qáliplesiwi sebep boladı.
Ata-analar balalarn kúsh hám múmkinshiliklerin esapqa almay turıp, tabıs erisiwge úndewi sol túrdegi xarakter qáliplesiwine múmkinshilik beredi.
Adamdıń jaslıqtan artıq dárejede sezimli etip tárbiyalanıwı hám qarama-qarsılıqlı quramalı jaǵdaylarda bir sheshimge keliwi zárúr bolıp turǵan sharayatlarda óz xarakterlerin bo'g'ib qoyıwǵa beyim bolıwı kóbinese miyadan ol jaqqa ketpeytuǵın hayolnevrozining kelip shıǵıwına jol ashadı.
Nawqas keyipi tómenlep úmitsizlik óz-ózinen qaniqmaganlikni bildiredi. Hayoldan ketpeytuǵın pikirler nevrozi uzaq waqıt dawamında saqlanıp qalıwı, surunkasiga keshiw ózgeshelikine iye.
Psixogen psixoz (reaktiv psixoz) - psixik jaroxatga yamasa ko'ngilsiz xodisaga juwapan payda bolatuǵın psixotik tekshe degi patologikalıq process.
Reaktiv psixozlar psixogen nerv buzılǵan jaǵdaylarǵa salıstırǵanda qısqalaw, belgileri salmaqlilew, psixomotor hám effektiv buzılıwlardıń kúshliligi, ǵulǵula gallyusinasiyalar, qopal isterik buzılıwlar Menen xarakterlenedi.
Reaktiv psixozlarga alıp keliwshi sebepler tómendegiler esaplanadı.
Turmıs ushın qáwipli bolǵan jaǵday jaqın kisiden ajralıp qalıw, tábiyǵiy apat, áskeriy xolat, xibs, xızmet degi kelispewshilik hám basqalar.
Reaktiv jaǵdaylardıń payda bolıwında bas mıy jaǵdayı zárúrli áhmiyetke iye. Bul jaǵdaylar kóbinese psixopatik shaxslarda, mıy ziyanlanǵanda, salmaqli somatik keselliklerde demde payda boladı.
Óspirimler hám ǵarrılar ásirese sırtqı psixik tásirotlarga shıdamsız boladı.