Tema: Pedagogikaliq pa`nlerdi oqitiw protsessi bir pu`tin dizim sipatinda Joba

2. Pedagogikaliq pa`nlerdi oqitiw funktsiyalari. “Funktsiya”  tu`sinigi «qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw waziypalari» tu`sinigine jaqin. Qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw funktsiyasi qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw protsessi ma`nisin sa`wlelendiredi, waziypasi ha`m qa`niygelik pa`nlerdi oqitiwdin` komponentlerinen biri esaplanadi.

Metodika qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw protsessinin` to`mendegi u`sh funktsiyasin ajiratip ko`rsetedi: ta`lim beriw, rawajlantiriw ha`m ta`rbiyalaw.

Ta`lim beriw funktsiyasi qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw protsessinin` talabalarda bilim, ta`jiriybe ha`m ko`nlikpelerin qa`liplestiriwden ibarat. Qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw na`tiyjesi sipatinda bilimlerdin` toliqlig`i, teren`ligi, dizimliligi, an`lang`anlig`i, bekkemligi ha`m a`meliy o`zgeshelikke iye boliwi za`ru`r. Bul siyaqli jag`daylar qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw protsessinin` metodikaliq ta`repten tuwri sho`lkemlestirilgenligin sa`wlelendiredi.

Qa`niygelik pa`nlerdi oqitiw protsessinde talabalarda olar ta`repinen o`zlestirilgen teoriyaliq bilimler tiykarinda payda qiling`an a`meliy bilim ha`m ko`nlikpelerdin` qa`liplesiwi ha`m ayriqsha a`hmiyetke iye.

Ko`nlikpe – aling`an bilimlerge tiykarlanip qoyilg`an waziypalar ha`m sha`rtlerge ko`re orinlanatug`in ha`reketler jiyindisi.

Ta`jiriybe – sanali ha`rekettin` avtomatlastirilg`an quramali bo`legi.  Uliwma ko`nlikpe ha`m ta`jiriybelerge awizeki ha`m jazba tildi biliw, xabar materiallarinan paydalana aliw, oqiw, derekler menen islesiw, referat jaziw, o`zbetinshe jumisti sho`lkemlestiriw siyaqlilar kiredi.

Pedagogikaliq pa`nlerdi oqitiwdin` rawajlandiriwshi funktsiyasi pedagogika pa`nlerin oqitiw protsessinde, bilimlerdi o`zlestiriw na`tiyjesinde  talabanin` rawajlaniwi ju`z berip atirg`anlig`in ko`rsetedi. Rawajlaniw to`mendegi bag`darlarda ju`z beredi: so`ylewdin` rawajlaniwi, pikirlewi, shaxstin` sensorli ha`m ha`reketleniw tarawlari, emotsional- erkli ha`m iqtiyaj-sebepli tarawlari rawajlanadi. Tuwri sho`lkemlestirilgen ta`lim shaxsti ba`rkulla rawajlandiradi, biraq oqitiwshi ha`m talabanin` jeke ha`r ta`repleme rawajlaniwina qaratilg`an arnawli o`z-ara mu`na`sibetlerinde rawajlandiriw funktsiyasi ja`nede na`tiyjeli boladi.

Ta`limnin` talaba shaxsin rawajlandiriwg`a bag`darlag`anlig`i «rawajlandiriwshi ta`lim» tu`sinigi menen sa`wlelenedi. XX a`sir  60-jillarinan baslap rawajlandiriwshi ta`limdi sho`lkemlestiriwge qaratilg`an tu`rli qaraslar ju`zege keldi.

Bulardin` ha`mmesi pa`nlerdi oqitiwdi sho`lkemlestiriw tek bilimlerdi qa`liplestiriwge emes, talabani ha`r ta`repleme rawajlandiriw (birinshi na`wbette, aqiliy rawajlandiriw, aqiliy xizmet usillari, analiz qiliw, salistiriw, tu`rlerge ajiratiw ha`m basqalardi baqlaw, juwmaq shig`ariw, ob`ektlerdin` za`ru`r belgilerin ajirata biliw, xizmet maqseti ha`m usillarin aniqlawdi biliwge uyretiw, onin` na`tiyjelerin tekseriwdi biliw ko`nlikpesin rawajlandiriw) g`a xizmet qiliwin an`latadi.

Pedagogikaliq pa`nlerdi oqitiw protsessi ta`rbiyalawshi o`zgeshelikke iye. Ta`rbiya ha`m ta`lim ortasindag`i baylanisliq ob`ektiv ha`m nizamli esaplanadi. Biraq shaxsti ta`lim protsessinde ta`rbiyalaw sirtqi faktorlar (shan`araq, mikroortaliq ha`m basqalar) din` ta`siri arqali qiyin keshedi.

Ta`rbiyalaw funktsiyasi. Ta`rbiyalaw funktsiyasi pedagogika pa`nlerin oqitiw mazmuni, formasi ha`m metodlarinin` ma`nisi menen belgilenedi ha`m oqitiwshi ha`mde talabalar ortasindag`i mu`na`sibetlerin sho`lkemlestiriw protsessinde jetekshi orin tutadi.

Pedagogika pa`nlerdi oqitiw protsessinde shaxstin` ruwxiyliq-a`dep- ikramliliq ha`m estetikaliq oylawlarin, minez-qulqi ha`m du`n`yaqarasi qa`liplestiriledi.

Pedagogikaliq pa`nlerdi oqitiwdin` ta`rbiyalawshiliq o`zgesheligi, en` aldi menen, pedagogikaliq pa`nler mazmuninda sa`wlelenedi.

Pedagogika pa`nlerin oqitiw protsesinde ta`rbiyanin` ekinshi faktori oqitiwshi ha`m talabalardin` mu`na`sibetleri, klasstag`i psixologiyaliq ortaliq, oqiw protsessi qatnasiwshilarinin` o`z-ara mu`na`sibetleri, talablardin` qabil etiw xizmetlerine oqitiwshinin` basshilig`i esaplanadi. Zamanago`y pedagogika oqitiwshi ha`m talabalar ortasindag`i mu`na`sibetinin` en` qolay usili sipatinda  demokratiyaliq usilin ta`n aladi. Bul usil pedagogika pa`nlerin oqitiw protsessinde talabalar shaxsin hu`rmet qiliw, olardin` qa`lewleri, qizig`iwlarin  esapqa aliwin an`latadi.