Tema: Makroekonomikalıq turaqlastırıw siyasatı hám ekonomikanı turaqlı rawajlandırıw sharayatların qálilestiriw

JUWMAQLAW 

 Inflyasiya dárejesi qanshellilik úlken hám salıqlar  joqarı bolsa, shaxslar qolı 

daǵı real dáramat sonshalıq azayadı, bul olardıń naq pul yamasa natural tavar ayırbaslaw 

arqalı dáramat alıwǵa qızıǵıwshılıǵın asıradı. Xufyona ekonomika miqiyosi haqqında 

rásmiy maǵlıwmatlar bolmasada, kópshilik bahalawlar onıń kólemi YaMMning 5-15% 

ni, ayırım mámleketlerde 30 -40% ni uyımlastırıwın kórsetedi. Bunnan tısqarı hufyona 

ekonomika  rásmiy  ekonomikadan  tezirek  ósip  barıwın  tastıyıqlawǵa  dáliller  de  bar. 

Aqır-aqıbetde,  xalıqtıń  qansha  bólegi  jasırın  ekonomika  yamasa  iskerlikke  tartılǵan 

bolsa,  paydanıń  sonsha  bólegi  salıq  hújjetlerinen  yashiriladi,  bul  jumıssızlıqqa  tiyisli 

rásmiy esabat maǵlıwmatlarınıń asırılıp kórsetiliwine alıp keledi. Hufyona ekonomika 

hám jasırın iskerlik nátiyjeleri YaMMda esapqa alınbaydı hám sonday eken onıń real 

kólemin azaytadı. 

 Bunnan tısqarı YaMM (YaIM) ga tásir kórsetiwshi sonday faktorlar da barki 

olardıń  tásiri  nátiyjesinde  islep  shıǵarıw  kóleminiń  kóreyishi  jámiyet  párawanlıǵınıń 

asıwına  alıp  kelmewi  múmkin.  Mısalı,  YaMM  islep  shıǵarıw  jáne  onıń  ósiwi,  átirap 

ortalıqqa unamsız tásir kórsetiw menen birge baradı. Bul hawa hám suwdiń pataslanıwı, 

shawqım, zıyanlı chiqitlar hám de átirap ortalıq aynıwınıń basqa túrleri bolıp tabıladı. 

Óz-ózinen anıqki, átirap ortalıqtıń pataslanıwı menen baylanıslı shıǵınlar ekonomikalıq 

párawanlıqqa unamsız tásir kórsetedi. YaMMni islep shıǵarıw menen baylanıslı átirap 

ortalıqtıń pataslanıwın jónge salıw etiwge ketetuǵın shıǵınlar házirgi waqıtta jalpı islep 

shıǵarıw  kóleminden  shıǵarılmaydı  hám  sonday  etip  YaMM  materiallıq  faravonlik 

dárejesin  asırıp  kórsetedi.  YaMM  kólemi  qanshellilik  úlken  bolsa,  átirap  ortalıqtıń 

pataslanıwı hám YaMM kóleminiń asırıp kórsetiliwi sonshalıq joqarı boladı. 

 

 

---