Тема магистерской диссертации

Талабнинг ошиши, бошқа омиллар ўзгармаган ҳолатда, товар нархининг кўтарилишига ва талаб ҳажмининг ошишига олиб келади. Бунда талаб ва таклиф чизиқларининг янги кесишиш нуқтаси (мувозанат нуқтаси) олдинги ҳолатдан юқорида бўлади.

Pe

Талабнинг ошиши ва талаб чизиғининг ўнгга сурилиши

Qe
D1
D
S
P
E*
P*e
E
Pe
Q
Q*e

2. Талаб ва таклифнинг ўзгариши

Талабнинг камайиши, бошқа омилларни ўзгармас деб қабул қилганда, нархларнинг пасайишига ва талаб ҳажмининг ҳам қисқаришига олиб келади. Бунда талаб ва таклиф чизиқларининг янги кесишиши (мувозанат) нуқтаси олдинги ҳолатдан пастда жойлашади.

Талабнинг камайиши ва талаб чизиғининг чапга сурилиши

Qe
Q*e
D1 D
S
P
E
E*
Pe
P*e
Q

2. Талаб ва таклифнинг ўзгариши

Энди талабни ўзгармас деб қабул қилган ҳолатда таклифдаги ўзгаришларнинг бозор мувозанатига таъсирини кўриб чиқамиз. Фараз қилайлик таклиф ошди. Бу бозор мувозанатига ва мувозанатли нархга қандай таъсир кўрсатади?
Бошқа омиллар ўзгармаган ҳолатда таклифнинг ошиши товар ҳажмини кўпайтиради ва нархни пасайишига олиб келади. Бунда талаб ва таклиф чизиқларининг янги кесишиш нуқтаси олдинги ҳолатдан пастда жойлашади.

Таклифнинг ошиши ва таклиф чизиғининг ўнгга сурилиши

Q
S2
P
S
E*
E
D
Pe
P*e
Qe
Q*e

2. Талаб ва таклифнинг ўзгариши

Бошқа омиллар ўзгармаган ҳолатда таклифнинг қисқариши
бозордаги нархнинг ошишига олиб келади. Бундай ҳолатда нарх
таклиф нуқтаси)
кўтарилиб, таклиф ҳажми камаяди. Талаб ва чизиқларининг янги кесишиш нуқтаси (мувозан олдингидан юқорида жойлашади.

Таклифнинг қисқариши ва таклиф чизиғининг чапга сурилиши

Q
S1
P
S
E
E*
D
Q*e Qe
P*e
Pe
Агар талаб ва таклиф бир вақтда ўзгарса бозор мувозанатига қандай таъсир кўрсатади?
Талаб ва таклиф тескари йўналишда ўзгаришининг иккита ҳолатини ажратиб кўрсатиш мумкин. Фараз қилайлик, таклиф ошиб, талаб қисқармоқда. Бу ҳолатда нарх пасайиши билан боғлиқ иккита самара қўшилиб кетади: таклифнинг ошиши бозордаги маҳсулот ҳажмини кўпайишига олиб келиб, нархни арзонлаштирса, талабнинг қисқариши ҳам маҳсулот нархининг пасайишига таъсир кўрсатади. Натижада талаб ва таклиф чизиқлари олдинги мувозанат ҳолатидан анча пастда кесишади ва янги мувозанатга эришилади.