Tema: Konstrukcion material retinde qurılista, mebel ham aģash ustashılıq buyimları, sport buyimları, saz ásbapları, ruwzıgershilik ásbap inventarların islep shıgarıwda buyimlarģa shiyki zat tańlawdi uyreniw. Reje

2-súwret. Aǵash túrleri

2. Aǵashtan tayarlanatuǵın shiyki zat ónimleriniǹ túrleri

Jelim aǵashtıń toqımaları arasındaǵı boslıqlarǵa kirip qatadı hám usınday jelimlenip atırǵan jerleri sanaǵi joq jipler menen tigilgendey boladı. Bunda óz ara biriktirilip atırǵan jerleri arasında juqa jelim plyonkası payda boladı. Ustashılıq buyımınıń bekkemligi usı plyonkanıń qattılıǵına baylanıslı. Aǵash jelimi hám kazein jelimi ustashılıqta eń kóp qollanıladı. Aǵash (ustashılıq) jelimi haywanlardıń súyegi, tuyaǵı, shaqı, shemirshegi hám terisinen qońır plitkalar túrinde tayarlanadı. Jelimniń sapasın onıń tınıqlıǵına qarap anıqlaw múmkin. Ol qansha tınıq bolsa, sonsha sapalı boladı. Aǵash jelimdi isletiwge tayarlaw ushın suwda isingenshe 10-12 saat jibitiledi, sońınan jelim qaynatqıshta qaynatıladı. Jelim qaynatqısh bir-biriniń ishine qoyılatuǵın eki metall ıdıstan ibarat bolıp, jelimniń kúyip ketpewi ushın úlken (sırtqı) ıdısqa suw quyıladı, kishi (ishki) ıdısqa jelim salınadı. Jelim qaynatqısh shama menen 70-80°C ǵa shekem qızdırıladı. Mine usı dárejedegi temperaturada jelim eriydi. Jelim qaynatqıshtı elektr plitada, kerogaz hám taǵı basqalarda qızdırıw múmkin. Jelim qaynatqıshta qattı qaynap ketpewi hám uzaq waqıt qızıp ketpewin baqlap turıw kerek. Sebebi usınday jaǵdayda onıń sapası jaman boladı. Ádette, jelim bir-eki kúnlik jumısqa jeterli etip tayarlanadı. Sebebi ol qaytadan qızdırılsa buzıladı.
Júdá qoyıw yamasa júdá suyıq jelim menen buyımlardı jelimlewge bolmaydı. Jelimniń isletiwge jaramlılıǵın anıqlaw ushın oǵan tayaqshanı tıǵıp alıp, onıń tamıwına qaraydı. Eger jelim tayaqshadan úzliksiz aǵıp tursa, sapalı boladı, tamshılap tursa (yamasa ulıwma aǵıp túspese), isletiwge jaramaydı.
Aǵash túrli tarawlarda isletiletuǵın bahalı tábiyǵıy material bolıp esaplanadı. Bul tarawlardan tiykarǵıları qurılıs, mebel, ásbap-úskeneler, qurılmalar, úy-ruwzıgershilik buyımları, túrli xalıq ónermentshilik hám ámeliy bezew sanaatı buyımların jasaw, shırpı, qaǵaz-karton hámde ximiyalıq zatlar islep shıǵarıw karxanaları hám basqalar esaplanadı. Qurılısta aǵash imaratlardan aǵash bólekleri, polı, diywalları, baǵanaları tóbesi esik, terezeleri sıyaqlar tayarlanadı. Bulardı tayarlaw ushın túrli qalıńlıq hám uzınlıqtaǵı taxtalar, tosıqlar hám basqa aǵash materialları isletiledi. Bul aǵashlar túrli qolaysız shárayatlarda hámde awırlıqlardı kóterip turıwǵa shıdamlı bolıwı lazım.

	1- qatlam 2- qabırǵa 3- kese kesilgen jeri 4- jiyek