Tema: Kompyuter sistemalarınıń túrleri hám qurılısı. Joba

Tarmaq tapologiyasi - bul kompyuterlerdi tarmaqqa jalǵaw usılı. Ush tiykarǵı tarmaq tapologiyalari ámeldegi: shina, sheńber, juldızsimon.
Shina tapologiyasida barlıq kompyuterler bir qansha ulıwma kabellarge (shinaǵa, magistrallarǵa) baylanısadı (1. 5-súwret). Shina eski tapologiyalardan biri bolıp, onıń abzallıǵı ápiwayılıǵı hám tarmaqtıń qımbat emesliginde, kemshiligi bolsa - birden-bir ajıratılǵan ortalıqqa birgelikte shaqırıq qılıwda mashqalalardıń bar ekenligi hám isenimliliginiń tómenligi.
Sheńber tapologiyasida hár bir kompyuter eki kompyuterge jalǵanadı :birewinen tek maǵlıwmat aladı, basqasına bolsa tek jiberedi. Sheńber tapologiyasining abzallıǵı ápiwayılıǵı hám tarmaqtıń qımbat emesligi, bólistirilgen ortalıqqa kirisiwde mashqalalardıń joq ekenligi, kemshiligi bolsa - tómen isenimlilik (qálegen kompyuetrning aynıwı tarmaqtıń isten shıǵıwına alıp keledi.
“Sheńber” tapologiyasining modifikatsiyası eki - tiykarǵı hám rezerv baylanıs sızıǵına iye bo'lǵan “jup sheńber” (1. 7-súwret) tapologiyasi esaplanadı. Kompyuter tarmaǵınıń qandayda bir túyini isten shıqqan táǵdirde yamasa tiykarǵı baylanıs sızıǵınıń qálegen kabelli segmenti rezerv menen qosılıwı nátiyjesinde tarmaq óz wazıypasın dawam ettiraveradi.
Eskertip ótiw kerek, jup sheńber tapologiyasi “juldızsimon” tapologiya tiykarında qurılǵan tarmaqlarǵa qaraǵanda talay ishinchli esaplanadı. “Juldız” tapologiyali tarmaqlar da joqarı isenimliligi menen ajralıp turadı, lekin oraylıq túyindiń isten shıǵıwı pútkil tarmaqtıń isten shıǵıwına alıp keledi.
”Juldızsimon” tapologiya basqa tapologiyalardan ayrıqsha túrde barlıq kompyuterlerdi baylanıstıratuǵın qosımsha baylanıs apparatına (konsentrator, kommutator) ıyelewin talap etedi.
“Juldızsimon” tapologiya tiykarında qurılǵan tarmaqlar úzilislerge sabırlılıǵı hám joqarı natiyjelilililigi menen ajralıp turadı. Oraylasqan basqarıw múmkinshiligi esabına tarmaqqa kirisiwdi sheklew hám joqarı varajadagi qawipsizlikti támiyinlew múmkin. Paydalanıwshı apparatlarınıń tarmaqqa erkin jalǵanıwı hám bir neshe baylanıs apparatların jalǵaw múmkinshiligi esabına bunday tarmaqlar ańsat keńeytiriledi.
Tarmaqtıń kemshiligi retinde talay qımbatlıǵı (qosımsha apparatninh satıp alınıwı, kabellarge ǵárejettiń kópligi), sonıń menen birge, tarmaqtıń názik tárepi baylanıs apparatınıń isten shıǵıwın kórsetiw múmkin.
Joqarıda aytılǵanı sıyaqlı, bir neshe baylanıs apparatların jalǵaw múmkinshiligi ámeldegi, sonday eken, “juldızsimon” tapologiyali kompyuter tarmaqların da jalǵaw múmkin. Eger bunday jalǵanıw sheńber kórinisinde bolmasa “tereksimon” atlı tapologiya kelip shıǵadı.
Birpara jaǵdaylarda bunday tarmaqlar “shina” tapologiyasi sıyaqlı tarmaqtıń eski segmentlerin de óz ishine alıwı múmkin. Bul halda gibrid (aralas ) tapologiyali tarmaq kelip shıǵadı.
Sonıń menen birge, tolıq baylanısıwlı tapologiya da bar. Bul tapologiyada tarmaqtıń hár bir túyini qalǵan barlıǵı menen baylanısadı. Bunday tarmaqtıń abzallıǵı joqarı isenimlilik, tezlik hám uzellar arasında maǵlıwmatlar almaslawdıń qawipsizligi, kemshiligi bolsa - kompyuterler sanı asırıwdıń quramalılıǵı.