|
miynet munasábetleriniń tártipke saliniwi
0 'zbekistonda miynet munasábetleri miynet tuwrisindag’i nızam hújjetleri,
jámáát kelisimleri hám shártnamaları, sonıń menen birge, basqa normativ hújjetler menen tártiplestiriledi. Olar miynet bazarınıń nátiyjeli ámel etiwi, shın hám qawipsiz
miynet shárt-shárayatları, xızmetkerlerdiń miynet huqıqları hám den sawlıǵın qorǵaw
etiliwi támiyinleniwi, miynet ońimdarlıǵınıń ósiwi, jumıs sapası jaqsılanıwı,
sol tiykarda barlıq xalıqtıń materiallıq hám materiallıq turmıs dárejesi rawajlanıwına
baǵdarlanǵan. Mámlekette miynet qılıw huqıqın ámelge asırıwdıń tómendegi kepillikleri belgilep qoyılǵan, yaǵnıy mámleket:
- jumıs penen támiyinlew túrin, sonday-aq, túrli miynet rejimindegi jumıstı tańlaw
erkinligin;
- jumısqa qabıllawdı nızamǵa qayshi túrde biykar etiwden hám miynet
shártnamasın nızamǵa qayshi túrde bıykarlawdan qorǵaliniwi;
- maqul túsetuǵın keletuǵın jumıs penen tańlaw hám jumısqa jaylasıwǵa biypul járdem beriwdi;
- hár kimge kásibi hám jumisqa iye boliwda, miynet qiliw hám jumıs penen tamiynlew
shárt-shárayatlarında, miynetke aqsha alıwda, xızmet tekshesinen joqarılap barıwda
teń múmkinshilikler jaratıwdı ;
-jańa kásibi (qánigelikke) biypul oqıtıwdı, jergilikli miynet shólkemlerinde
yamasa olardıń jollanbasi menen basqa oqıw oraylarinda stipendiya to’lep mamanlıǵın
asırıwdı ;
- basqa orındaǵı jumısqa qabıl etilgende materiallıq ǵárejetler ushın nızam
hújjetlerine muwapıq kompensatsiya tólewdi;
- aqsha to’lenetug’in jámiyetlik jumıslarında qatnasıw ushın múddetli miynet
shártnamaları dúziw múmkinshiligin kepillikleydi.
Xızmetker hám jumıs beriwshi miynet munasábetleri subyekti esaplanadı.
Belgilengen jasqa (16 jas, ulıwma bilim beriw mektepleri, orta arnawlı, kásip-óner
oqiw orınlarınıń oqıwshıların olardin’ densawlıgına hám de ruwxıy hám etikalıq
jetilisiwine zıyan jetkezbeytuǵın, tálim alıw processin búzbaytuǵın
jeńil jumıstı oqıwdan bos waqıtında orınlawı shárti menenl5 jas ) jetken hám de
jumıs beriwshi menen miynet shártnaması dúzgen 0 'zbekiston Respublikası puqaraları,
sonıń menen birge, sırt el puqaraları hám puqaralıǵı bo'lmagan shaxslar miynetke tiyisli
munasábetlerdiń subektleri boliwi múmkin.
18 jasqa tolmaganlar miynetinen olardin’ den sawlıǵın, qawipsizligi yamasa etika-a’debine zıyan jetkiziwi múmkin bolǵan miynet sharayatı qolaysız jumıslarda, jer astı
jumıslarında hám basqa jumıslarda paydalanıw qadaǵan etiledi, artıq juk kóteriwleri hám tasıwlarına jol qoyılmaydı.
Hár bir xızmetker:
- o’z miyneti ushın nızam hújjetlerinde Miynetke aqsha tólew birden-bir tarif
setkasınıń birinshi razryadı boyınsha belgilengeninen az bolmaǵan muǵdarda aqsha
alıw ;
- múddetleri shegarası belgilengen jumıs penenwaqtın ornatıw, bir qatar kásipler hám
jumıslar ushın jumıs penenkúnin kemeytiw, hár háptelik dem alıw kúnleri, bayram kúnleri, sonıń menen birge, aqsha tolıqnatuǵın jıllıq demalıslar beriw arqalı támiyinlenetuǵın dem alıw ;
- qawipsizlik hám gigiyena talaplarına juwap beretuǵın sharayatlarda miynet qılıw ;
- kásibi tayarlaw, qayta tayarlaw hám mamanlıǵın asırıw ;
- jumıs menen baylanıslı halda sawlıgına yamasa buyım-múlkine jetkizilgen záleldiń
ornın oraw ;
- kásiplik awqamlarına hám de xızmetkerler hám miynet jam oalarining máplerin
ańlatpa etiwshi basqa shólkemiarga qosılıw ;
-qariganda, miynet qábiletiniyo'qotganda, boquvchisidanmahrumbo'lganda
hám nızamda názerde tutılǵan basqa jaǵdaylarda social támiynat alıw ;
- óziniń miynet huqıqların qorǵaw, sonday-aq, sud arqalı qorǵaw
qılıw hám maman yuridikalıq járdem alıw ;
- jámáátlerge tiyisli miynet dawlarında o£z máplerin quwatlash huqıqına
iye esaplanadı.
Miynet munasábetleri subyekti esaplanǵan jumıs beriwshilerǵe:
- kárxanalar, sonday-aq, olardıń bólek strukturalıq bo’lmeleri óz basshıları
tımsalında ;
- mulkdardin’ ózi áyne bir waqıtta baslıq bolǵan jeke kárxanalar ;
- 18 jasqa toigan ayırım shaxslar nızam hújjetlerinde názerde tutılǵan jaǵdaylarda ;
- belgilengen tártipte xızmetkerler iske tartatuǵın jalǵız tártip degi isbilermenler kiredi.
Jumıs beriwshi :
- kárxananı basqarıw hám óz kepillikleri sheńberinde ǵárezsiz qararlar qabıl
qılıw ;
- nızam hújjetlerine muwapıq jalǵız tártip degi miynet shártnamaların dúziw hám
bıykarlaw ;
- miynet shártnamasında shárt etip kórsetilgen jumıstı kerek dárejede orınlawdı
xızmetkerden talap qılıw ;
- óz máplerin qorǵaw ushın basqa jumıs beriwshilar menen birge jámiyetlik
birlespeleri dúziw hám bunday birlespelerge aǵza bolıw huqıqına iye esaplanadı.
0 'z miyneti menen kárxana iskerliginde miynet shártnaması tiykarında qatnasıw
jetip atırǵan onıń barlıq xızmetkerleri - miynet jámáátine de miynet munasábetleri
subyekti retinde qaraladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
