Tema: İlim sotsial mádeniyqubılıs sıpatında Joba

Ekinshi basqısh - orta esirlerdiń aqırınan ósip shıqqan, on jetinshi ásirde sheshiwshi túrde bekkemlengen hem on toǵızınshı ásirden baslap keń rawajlanıp atırǵan házirgi zaman ilimi.
On jetinshi ásirde ilimiy revolyutsiyalar haqqında pikir júrgiziwge tiykar payda boladı - ilimniń mazmunlıq strukturasınıń tiykarǵı komponentleriniń almasıwı, biliwdiń jańa printsipleriniń, kategoriyalarınıń hámmetodlarınıń alǵa súriliwi úlken áhmiyetke iye boladı.
İlimiy izertlew haqqında kontseptsiyalardıń bes eskizin b ólip k órsetiwge boladı.
Birinshi eskiz d óretiwshilikti adamlarǵa berilgen qudaylıq sawǵa retinde alıp qaraydı. D óretiwshi insan mediumdı anlatıp onıts járdeminde quday óletuǵın ápiwayı adamlarǵa ózleriniń qaytalanbaytuǵın pikirlewleriniń nátiyjelerin aytıp otıradı.
Ekinshi eskiz - d óretiwshilik tek balalarǵa tán qásiyet ekenligin aytadı. Sebebi qálegen kishkentay bala belgili dárejede d óretiwshi hámol baladaǵı qızıǵıwshılıq, joqarı dárejedegi ápiwayılılıq, fantaziya menen ólshenedi (Shopengauer, KLukovskiy).
Úshinshi eskiz - d óretiwshiliktiń násillik teoriyasın qollap quwatlaydı. D óretiwshilik qanday da bir sırlı energiya sıpatında áwladtan áwladqa ótip otıradı.
T órtinshi eskiz - d óretiwshiliktiń patologiyalılıq teoriyasın bekkemleydi. Bunday berilgen sawǵa ushın juwapkershilikke tosınnanlıq iye bolıp, onıń sebebinde saylanǵan adam «kerekli jaqqa buzılǵan» organizmdi aladı. Bul teoriyaǵa tiykarlanǵan halda d óretiwshiliktits payda bolıwına psixikanıń buzılıwı (egotsentrizm, ózin asa joqarı bahalaw, ózinits qálegen háreketinde izbe-izlilikke iye bolıw, ideyaǵa sadıqlıq, maqsetke umtılıw) alıp keledi (Lombrozo).
Besinshi eskiz - d óretiwshilik násil quwmaydı, adam tárepinen erisiletuǵın mazmun onıts jámiyettegi ómir protsessinde alatuǵın tárbiyası hámtálimi menen anıqlanadı (Gel`vetsiy «Ob ume»). Barlıq adamlar teńdey aqıllılıq tiykarlarǵa hámrawajlanıw ushın násillik múmkinshiliklerge iye.
J.Bernal ilim túsinigine ámeliy táriyip beriwi múmkin emesligin atap ótedi, ilimniń mánisi jaqınlanıw múmkinshiligin beriwshi jolların belgileydi. Onıń pikiri boyınsha ilim:
1) institut;
2) metod;
3) ilimiy dástúrlerdiń qáliplesiwi;
4) islep shıǵarıwdıń rawajlanıw faktorları;
5) isenimler hámadamlardıń dúńyaǵa qatntanasın qáliplestiriwshi eń kúshli faktor sıpatında payda boladı.
Paydalanģan àdebiyatlar.

1Туленов Ж. Методология научного творчества.- Т.,2001.

2.Туленов Ж. Философский проблема науки. Т., 2001.
3.Арипов М. Информатика ва ҳисоблаш техникаси асослари. Т:, Университет, 2001,306 б.
4. Фалсафа қисқáча изоҳли луғат, Т:, Шарқ, Абдуллаева М таърири 2004,384 б.
5. Шермухммедова Н.. Фалсафа ва фан методологияси. Т:. Ахборот технологиялари.2008 -436 б.
6. А.Б. Пономарев, Э.А. Пикулева. Методология научных исследование. Издательство Пермского национального исследовательского политехнического университета 2014г