Тема: Философские воззрения в древней Греции и Риме

Номиналистлар эса (Росцелин, Пьер Абеляр) «умумий» нинг объектив мавжудлигини рад этиб, универсалийлар фақат тафаккурдагина мавжуд деб ҳисоблар эдилар. Улар умумийнинг борлигини фақат муайян якка ашёлардагина эмас, балки уни «ашёларгача» ҳам мавжудлигини рад этар эдилар ва бу эса модданинг олдин келишлиги ҳақидаги шиорни қабул қилиш билан баробар эди.

• Номиналистлар эса (Росцелин, Пьер Абеляр) «умумий» нинг объектив мавжудлигини рад этиб, универсалийлар фақат тафаккурдагина мавжуд деб ҳисоблар эдилар. Улар умумийнинг борлигини фақат муайян якка ашёлардагина эмас, балки уни «ашёларгача» ҳам мавжудлигини рад этар эдилар ва бу эса модданинг олдин келишлиги ҳақидаги шиорни қабул қилиш билан баробар эди.

Уйғониш даври илк буржуазия инқилобларининг ғоявий ва маданий тараққиётининг тарихий жараёни сифатида ифодаланади. Европа мамлакатларида XII-XIII асрлардаёқ саноат, савдо-сотиқ, денгизда юриш ривожи ва ҳарбий ишнинг ўсиши кузатилади. Ўрта асрларнинг илоҳиётчилиги билан курашда биринчи ўринга инсонпарварлик ва инсон мақомини улуғлаш (антропоцентризм) қўйилди.

• Уйғониш даври илк буржуазия инқилобларининг ғоявий ва маданий тараққиётининг тарихий жараёни сифатида ифодаланади. Европа мамлакатларида XII-XIII асрлардаёқ саноат, савдо-сотиқ, денгизда юриш ривожи ва ҳарбий ишнинг ўсиши кузатилади. Ўрта асрларнинг илоҳиётчилиги билан курашда биринчи ўринга инсонпарварлик ва инсон мақомини улуғлаш (антропоцентризм) қўйилди.

Николай Кузанский (1401-1464) таълимотида инсон билимининг куч-қудрати таъкидланди; инсоннинг ўзи ижодий ақлий фаолиятининг («инсон унинг ақлидир») воситасида қандайдир худога ўхшаш эканлигига ишора қилинди. Кузанскийнинг фаолиятида диалектика унсурларини ҳам топиш мумкин.

Инсон мақомини юқори кўтариш ғояси Пико делла Мирандола (1463-1494) ижодида асосий ўрин тутади. Инсон танлаш эркинлигига эга ва бу уни коинотга боғлаб қўймайди ва ижодий қобилиятини ўз-ўзича намоён қила олишлигини таъкидлайди.