Тема: Экономиканы модеринизациялауда финанслык корсеткишлерди

2. Банк кредитлери ҳәм қарызға алынған қаржылардың есабы
Базар қатнасықларында банк кредити (ссудасы) кәрханалардың қарызға алатуғын қаржыларының әҳмийетли дереги болып есапланады. Кредитлер алынғанда 6810 «Кыска муддетли банк кредитлери» ҳәм 7810 «Узак муддетли банк кредитлери» счетлары кредитленип төмендеги счетлар дебетленеди. Бул синтетик счетлар пассив счет есапланады, Кредит тарепинде алынган банк кредитлери, Дебет тарепинде банк кредитлеринин кайтарылыу суммасы корсетилип барылады.
5010 «Миллий валютадағы пул қаржылары» - нақ пул менен алынған кредит суммасына.
5110 «Есапласыў счеты» есапласыў счетына өткериў жолы менен алынған суммаға;
5210 «Мәмлекет ишиндеги валюта счетлары» шет ел валюталарда алынған кредит суммасына;
5510 «Аккредитивлер» аккредитивлер ашыў ушын алынған кредит суммасына;
6010 «Жеткерип бериўшилерге төленетуғын счетлар» товар жибериўши ҳәм пудратчилардан болған қарызды төлеп жибериў жолы менен алынған кредит суммасына;
6810 ҳәм 7810 счетлардың дебетинде кредитлердиң жартысы ямаса толық қайтарылыў сәўлеленип 5110, 5210 ҳәм 5510 счетлар менен корреспондентленеди.
6810 ҳәм 7810 счетла бойынша кредит түрлерине қарап төмендеги счетлар ашылыўы мүмкин:
1. «Кредитке сатылған товарлар бойынша»
2. «Жеке үй-жай қурылысына»
3. «Даладағы бағ ҳәм үйлердиң қурылысына»
Бул машқалалар төмендеги проводкалар менен көрсетиледи:
1. Кредитке сатылған товарлар бойынша тапсырыў жүклемесин төлеў ушын банктен кредит алынды.
Дебет 4710 «Кредитке сатылған товарлар бойынша персоналлардың қарызлары»
Кредит 6810 ямаса 7810
2. Жумысшы ҳәм хызметкерлер кредитге алынған товарлар бойынша өз қарызларын қайтарғанда.
Дебет 5010 ямаса 6710.
Кредит 4710 «Кредитке сатылған товарлар бойынша персоналлардың қарызлары»
3. Кредитке сатылған товарлар бойынша банклерден алынған қарыз қайтарылғанда.
Дебет 6810 ямаса 7810
Кредит 5110 «Есапласыў счеты»
4. Жумысшы ҳәм хызметкерлерге үй - жай қурылысы, даладағы бағ қурылысы ушын банклерден кредит алынғанда.
Дебет 5010 ямаса 5110
Кредит 6810 ямаса 7810
5. Жумысшы ҳәм хызметкерлерге үй жай қурылысы, даладағы бағ - үйлерин қурыў ушын кредит берилген.
Дебет 4720 «Берилген қарызлар бойынша ислеўшилердиң қарызы»
Кредит 5110 «Миллий валютадағы пул қаржылары»
у. Усы қарызлар қайтарылғанда
Дебет 5010 ямаса у710
Кредит 4720 «Берилген қарызлар бойынша ислеўшилердиң қарызы»
7. Банктен алынған қарыз төлегенде
Дебет 6810 ямаса 7810
Кредит 5010 «Миллий валютадағы пул қаржылары»
Жоқарыда айтылған ссудалардан тысқары, жумысшы ҳәм хызметкерлер ге процентсиз ссудалар берилиўи мүмкин.
Бундай ссудалар берилгенде төмендегише бухгалтериялық жазыўлар бериледи:
Дебет 4790 «Ислеўшилердиң басқа да қарызлары»
Кредит 5010 ямаса 5110
Усы ссудалар қайтарылғанда керисинше проводка бериледи.
Кәрхананың қарыз бериўшилер менен болатуғын есапласыў операциялары 6820 «Қысқа мүддетли қарызлар» ҳәм 7820 «Узақ мүддетли қарызлар» счетларында есапқа алынады.
Қысқ ҳәм узақ мүддетли кредитлер бойынша есапланатуғын процентлер суммасына 9610 «Процентлер көринисиндеги қәрежетлер» счетты дебетленип, 6920 «Есапланған процент» счетты кредитленеди. Усы процент төленсе 6820 счетты дебетленип 5010, 5110 счетлар кредитленеди.
Жоқарыда келтирилген счетлардың аналитик есабы алынған қарызлардың формалары (облигация, вексел ҳ.т.б.) қарыз бериўшилер ҳәм кредитти қайтарыў мүддетлери бойынша жүргизиледи.