Tema: Ekonomikada byudjet – salıq siyasatı. Ózbekstan Respublikasında byudjet-salıq siyasatınıń ózgeshelikleri

II Bap. Ózbekstan Respublikası salıq siyasatı boyınsha qararlar hám analizler

2.1. Ózbekstan Respublikası salıq siyasatını jáne de jetilistiriw ilajları tuwrısında ”ǵı pármanı

2019-jıldıń 25 - Sentabr kúni Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tárepinen “Ózbekstan Respublikası salıq siyasatını jáne de jetilistiriw ilajları tuwrısında ”ǵı pármanı imzalandi.

birinshiden, pármanniń tiykarǵı maqseti - ekonomikada salıq jugin kemeytiw hám salıq rejimlerin birdeylestiriw esabına teń báseki sharayatını jaratılıwına qaratılǵan.

Atap aytqanda, 2000 jıldan berli Respublikamizda qosılǵan baha salıǵı stavkası 20 procent muǵdarında ámel etip, Ǵárezsiz Mámleketlerdiń Doslıq Awqamı mámleketleri arasında eń joqarılarınan biri edi.

Evropa birlespesi mámleketlerinde bolsa, qosılǵan baha salıǵı elege shekem bálent bolıp, Vengriyada 27 protsentti, Daniyada 25 protsentti, Ullı Britaniyada 20 protsentti, Fransiyada 20 protsentti hám Rossiya Federatsiyasida 20 protsentti quraydı.

Párman menen Respublikada qosılǵan baha salıǵı stavkası 2019- jıl 1- oktyabrden baslap, 20 procentten 15 procent etip belgilendi, yaǵnıy 25 procentke páseytirildi.

Qosılǵan baha salıǵınıń mámleket byudjeti dáramatlarındaǵı úlesi 30 procentten artıq. Sol inabatqa alınatuǵın bolsa, bul júdá keskin qádem ekenligi ańǵarıladi.

Dáslepki esap -kitaplarǵa kóre, byudjetke qosılǵan baha salıǵı túsimleri álbette azayadı.

Lekin, ekonomikalıq teoriyadan kelip shıǵılsa, biznes sub'yektleri jeńilliklerdi unamlı qabıl etip, taza hám ashıq jumıs alıp barıwǵa ótedi. Bul bolsa, eń za’ru’rli maqset.

Ekinshiden, párman menen isbilermenlik sub'yektlerin tolıq iskerlik kórsetiwleri ushın qıyınshılıqlarǵa sebep bolǵan, salıq shólkemleri tárepinen bank operatsiyaların toqtatıp qoyıw boyınsha ámeldegi tártip biykar etildi.

2019-jıldıń 1 - Sentabr jaǵdayına 18,6 mıń islep turǵan isbilermenlik sub'yektleriniń bank operatsiyaları toqtatilǵan bolıp, bul óz gezeginde, olarǵa óndiriste zárúr shiyki zat satıp alıw yamasa za’ru’rli texnologiyalıq úskene ushın pul ótkeriw, mıynet haqını tolıq beriw múmkinshiligin sheklep qoyıp atırǵan edi.

Keleside, aldıńǵı shet el tájiriybeden kelip shıǵıp, mámleket salıq xızmeti shólkemleri tárepinen salıq tólewshilerdiń sawda banklerindegi esap nomerlerin “qáwipti analiz etiw” (risk-analiz) hám eskertiwshi ilajlardı qollaǵan halda, 30 kúnnen kóp bolmaǵan múddetke toqtatıp turıw rejimin islep shıǵıw jáne bul normalardı jańa tahrirdagi Salıq kodeksi proektine kiritiledi.

Úshinshiden, mıynet haqı fondına salıq salıwdaǵı parıqlarǵa toqtatıw berildi.

Atap aytqanda, 2020 - jıldan byudjet hám ayırım dárejedegi salıq tólewshilerden tısqarı, barlıq sub'yektler ushın birden-bir sociallıq tólew stavkası 25 procentten 12 procentke túsirildi.

Esap -kitaplarǵa kóre, 4609 bunday kárxanalarda miynet qılıp atırǵan 664871 dana puqaralardıń mıynet haqı fondınan kelesi jılı orta esapta 3 trillion swmdı tejep qalǵan halda, isleytuǵınlardıń real dáramatların asırıwǵa jóneltiriw múmkinshiligi júzege keledi.

Prezidenttiń usı pármanı isbilermenlik sub'yektleri ushın jáne de jeńillikler jaratıp, mámleketimizde biznes processleriniń jedellesiwi, ishbilermenlik ortalıǵın jáne de jaqsılaw hám xalıqtıń dáramatların asırıwında za’ru’rli faktor boladı.

Isbilermenlik sub'yektleri ushın tolıq túrde teń báseki sharayatın jaratıw ushın keyingi qádem, jaqın kúnlerde qosılǵan baha salıǵı boyınsha ámeldegi jeńilliklerdi biykar etiliwi kútilip atır.

Sol munasábet penen, salıq shólkemleri tárepinen salıqqa ólshewli bazanı keńeytiw ushın zamanagóy IT-texnologiyalarınan keń paydalanǵan halda, kóbirek maǵlıwmatlardı toplaw, analiz etiw hám nátiyjeli (sanalı ) salıq jıynawǵa ótiw talap etiledi.