Tema: Beloklardıń strukturası hám klassifikatsiyası Reje

4.Beloklardıń birlemshi strukturası. 

Beloklar molekulasın payda etetuǵın polipeptid shınjırlarında aminokislotalardıń izbe-iz jaylasıw 

tártibi  beloklardıń  birlemshi  strukturası  dep  ataladı.  Bul  jınsıy  belgilengen  hám  ózgermesten  násilden-

násilge  ótedi.  Birlemshi  struktura  belok  molekulasınıń  tiykarı  (ústini)  delinedi.  Házirge  deyin  1000  nan 

artıq  beloklardıń  strukturası  anıqlanǵan.  Sonday  qılıp  beloklardıń  biologik  qásiyetleri  eń dáslep olardıń 

birlemshi strukturasına baylanıslı. 

Birlemshi  strukturası  anıqlanǵan  dáslepki  belok  insulin  esaplanadı.  İnsulin  2  polipeptid 

shınjırlardan  dúzilgen.  Birinshi  yaǵınıy  a shınjır  21  aminokislota qaldıǵınan,  v  shınjırı  30  aminokislota 

qaldıǵınan dúzilgen. İnsulin molekulasında úsh disul`fid kóbirek bolıp, ekewi a hám v shınjırlar arasında, 

birewi a shınjırı ishinde jaylasqan. 

 

 

Bir qatar anomal beloklardıń birlemshi strukturasın úyreniw ayrım awır irsiy kesellikler tábiyatın 

anıqlawǵa imkaniyat beredi. Máselen normal gemoglabin beloklardıń β – shınjırında 6 – orında glutamin 

jaylasqan, onıń ornın vali menen ózgeriwi awır irsiy kesellik oraq tárizli kem qanlıqtı keltirip shıǵaradı.