Тема №2 Стромал-тамыр дистрофиялар (Мезенхималлы дистрофиялар) План

Гиалиноз
Гиалиноз (грек. Гиалос-жылтыр) – ямаса гиалин дистрофиясы бириктириуши токымада ярымжылтыр катты масса гиалин пайда болыуы менен характерленеди. Цитоплазмада гиалин талшыкларынын пайда болыуы (гиалин – тамшылы дистрофиянын) гиалин дистрофиясына катнасы жок.
Гиалин – бул фибрилляр белок болып, онын пайда болыуында плазма белоги, ягный фибрин улкен роль аткарады. Гиалин массалары силтилерге, ферментлерге тураклы болып, кышкыл бояуларга жаксы боялады, пикрофусцин менен сары ямаса кызыл ренге боялады.
Гиалиноздын пайда болыу механизми курамалы. Онын рауажланыуында ангионевротик (дисциркулятор), метаболизм хам иммунопатологиялык процесслердин натийжесинде болатугын талшыклы структуралардын бузылыуы хам токыма-тамыр откизиушилигинин артыуы, плазморрагия процесси ахмийетли. Плазморрагия. Фибриноид, исиниу, некроз, склероз процесслери акыбетинде гиалиноз процесси рауажланады.
Гиалиноздын классификациясы. Гиалиноз тамырлар гиалинозы хам бириктириуши токымалар гиалинозы болып болинеди.олардын хар кайсысы системалы хам жергиликли болып болинеди.
Тамырлар гиалинозы. Гиалинозга кобирек майда артериялар хам артериолалар ушырайды. Бунда эндотелийдин, аргирофилли мембраналарынын хам жалпак булшык ет клеткаларынын зыянланыуы хам онын кан плазмасы менен синирилиуи болады. Микроскопиясында гиалин тамыр дийуалынын субэндотелиал кенислигинде топланады, гиалин эластик мембраналарды бузыпсыртка шыгады, ортангы кабатты жукартады хам артериолалар дийуалы жууанган, шийшеден исленген каналшага усас болып калады. Онын бослыгы тарайган ямаса жабылып калган болады. майда артерия хам артериолалар системалы характерде зыянланады (буйреклерде, бас мийде, коздин торлы кабатында, асказан асты безинде, териде). Бул асиресе гипертония кеселинде хам артериал гипертензияларда хам диабетли микроангиопатияларда (диабетли артериологиалиноз) хам иммунитет бузылган кеселликлерде ушырасады. Артериялардын жергиликли гиалинозы физиологиялык кубылыс болып, улкен жастагы адамлардын талагында кобирек ушырасады.
Тамыр гиалини каннан пайда болган зат болып, онын пайда болыуында тек гемодинамикалык хам метаболизм озгерислери болып коймастан, иммун механизмлерде катнасады. Тамыр гиалининин уш тури ажыратылады: 1) апиуайы гиалин, ол кан плазмасынын озгермеген ямаса аз озгерген компонентлеринен пайда болган. Гипертония кеселинде, атеросклерозда хам дени сау адамларда пайда болады; 2) липогиалин, ол липидлерден, -липопротеидлерден турады. Кантлы диабет кеселинде ушырасады; 3) курамалы гиалин, ол иммун комплекслерден, фибриннен хам тамыр дийуалынын бузылган структураларынан турады. Бул гиалин иммунопатологиялык кеселликлерге характерли.
Бириктириуши токымалар гиалинозы. Бул фибриноидлы исиниудин акыбетинде рауажланады. Ол коллагеннин бузылыуына, токымалардын плазма белоклары менен синирилиуине алып келеди. Микроскопиясында бириктириуши токымалар исинген, талшыклы структурасын жогалткан, синир сыяклы беккем катты массага айланган: клетка элементлери кысылып атрофияга ушыраган. Бириктириуши токыма гиалинозы тыртыкларда, апонервозларда, атеросклерозда тамыр дийуалында, тромбанын пайда болыуында. Капсулаларда, оспенин структурасында хам т.б. ушырасыуы мумкин.
Гиалинозда органлдардын сырткы кориниси озгермеген, лекин гиалиноз катты рауажланган болса, орган катты, акшыл хам ярым жылтыр болады.
Гиалиноз процессинин акыбети копшилик жагдайда кайтымсыз. Лекин жуда сийрек жагдайларда гиалин массалары сорылыуы мумкин, мысалыкелоид тыртыкларда, сут безинин гиалинозында – орган гиперфункциясына байланыслы. Гиалин токымасынын силекейлениуи де болыуы мумкин.
Функционал ахмийети гиалиноздын жайласыуына,\ баскышына хам таркалыуына байланыслы. Келоидлардагы гиалиноз функционал тасир корсетпеуи мумкин, ал ревматизмде, артериал гипертонияда, кантлы диабетте, склеродермияда ауыр акыбетлерге алып келеди.