Telekommunikatsiya va kommunikatsiyalarni rivojlandirish vazirligi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROTLASHTIRISH

TELEKOMMUNIKATSIYA VA KOMMUNIKATSIYALARNI

RIVOJLANDIRISH VAZIRLIGI

Muxammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot

texnologiyalari universiteti Nukus filiali

«Kompyuter injiniringi» fakulteti Dasturiy injiniringi yo'nalishi

1-kurs 104-21 gurux talabasi

__________________________

Fizika fanidan

MUSTAQIL ISH

TOPSHIRGAN: _______________ ______

QABULLAGAN: _______________ ______

Mavzu: Giroskoplar

Reja:

1. 
   GIROSKOP TUSHINCHASI.
   
2. 
   GIROSKOPLAR VA NUTATSIYA HARAKATI.
   
3. 
   
   

Giroskop tushunchasi.

Simmetriya o’qi atrofida katta tezlikda aylana oluvchi og’ir simmetrik jism giroskop deyiladi.

Giroskop (“giro” va “skop”) — aylanish oʻqi fazoda oʻz yoʻnalishini oʻzgartira oladigan tez aylanuvchi qattiq jism. Aylanish oʻqi fazoda erkin aylana olishi uchun Giroskopni kardanli osmaga mahkamlab qoʻyish kerak (qarang Kardanli mexanizm). Osma markaziga nisbatan Giroskop istalgan yoʻnalishda burilishi, uning aylanish oʻqi doiraviy konussimon sirt yasab harakatlanishi (qarang Presessiya) mumkin. Keyingi xususiyati navigatsiya asboblari — girokompas, girovertikal va b.ga asbob qilib olingan.

Giroskopning har qanday holda ham fazoda oʻz oʻqi yoʻnalishini oʻzgarishsiz saqlay olishi xossasidan samolyot, raketa, dengiz kemalari, torpedolar va boshqa harakatini avtomatik tarzda saqlash uchun foydalaniladi (mas, avtopilot). Kemalarda matroslarning osma toʻrkrovatlari Giroskop xossasiga asoslangan (kema qanchalik chayqalmasin matroslar bemalol uxlab ketishaveradi). Samolyotning kursdan ogʻganligini aniqlaydigan asbob yoʻnalish Giroskopi, yaʼni