Telekommunikatsiya injiniringi

I BOB. SUN’IY YO’LDOSH ALOQA TIZIMLARI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR
1.1 Sun’iy yo’ldosh aloqa tizimi rivojlanish tarixi.

1945-yil oxirida qabul qilgich va uzatgich antennani maksimal balandlikka ko'tarish orqali aloqani yaxshilashning nazariy imkoniyatlari haqida kichik bir ilmiy maqola paydo bo’ldi. Sun'iy yo'ldoshlardan radio signallarni takrorlash vositasi sifatida foydalanish, 1945-yilda «wirelessworld» jurnalining oktabr sonida chop etilgan «Внеземные ретрансляторы», nomli maqolani nashr etgan ingliz olimi Artur Klarkning nazariyasi tufayli mumkin bo'ldi. U haqiqatan ham radio-rele aloqasi evolyutsiyasida yangi bosqichni oldindan aytib, retranslatorni (takrorlovchilar) maksimal balandlikka ko’tarishni taklif qildi.Amerikalik olimlar nazariy izlanishlarga qiziqish bildirdilar, ular maqolada yangi ulanishning ko'plab afzalliklarini ko'rishdi.

Bular:
- yerdagi takrorlovchilar zanjirini yaratish kerak emas;
- bitta yo'ldosh katta qamrov zonasini ta'minlash uchun yetarli;
-telekommunikatsiya infratuzilmasining mavjudligidan qat'i nazar, dunyoning istalgan nuqtasida radio signalini uzatish imkoniyati.
Natijada, o'tgan asrning ikkinchi yarmidan boshlab amaliy tadqiqotlar va butun dunyo bo'ylab sun'iy yo'ldosh aloqa tarmog'ini shakllantirish boshlandi. Orbitadagi transponderlar sonining ko'payishi bilan yangi texnologiyalar joriy etildi va sun'iy yo'ldosh aloqasi uchun uskunalar yaxshilandi. Endi ma'lumot almashishning ushbu usuli nafaqat yirik korporatsiyalar va harbiy kompaniyalar, balki jismoniy shaxslar uchun ham mavjud bo'ldi.
G'arb mamlakatlarida fuqarolik yo'ldosh aloqasi sohasidagi birinchi izlanishlar XX asrning 50-yillarining ikkinchi yarmida paydo bo'la boshladi. Amerika Qo'shma Shtatlarida ular transatlantik telefon xizmatlariga bo'lgan talabning ortishi bilan bog'liq edi. 1960-yil 12-avgustda AQSh mutaxassislari 1500 km balandlikdagi orbitaga "Echo-1" deb nomlangan kosmik kemanda shar shaklidagi uskunani uchirishdi. Uning diametri 30 m bo'lgan metalllashtirilgan qobiq passiv takrorlash moslamasi bo'lib xizmat qildi.