Tektonik harakatlar va ularning oqibatlari

blokli Va burmali tog'lar yoriq tekisliklari bo'ylab yer qobig'ining bloklari (bloklari) ko'tarilishi va tushishi natijasida hosil bo'ladi. Bu togʻlarning relyefi tekis choʻqqilari va suv havzalari, keng tubli vodiylar bilan ajralib turadi. Bular, masalan, Ural tog'lari, Appalachi, Oltoy va boshqalar.
vulqon tog'lari vulqon faoliyati mahsulotlarining to'planishi natijasida hosil bo'lgan.
Yer yuzasida keng tarqalgan eroziya tog'lari, tashqi kuchlar, birinchi navbatda, oqar suvlar tomonidan baland tekisliklarning parchalanishi natijasida hosil bo'ladi.
Togʻlar balandligiga koʻra past (1000 m gacha), oʻrta-baland (1000 dan 2000 m gacha), baland (2000 dan 5000 m gacha) va eng baland (5 km dan yuqori) togʻlarga boʻlinadi.
Tog'larning balandligini fizik xaritada aniqlash oson. Bundan tashqari, tog'larning ko'pchiligi o'rta-baland va baland ekanligini aniqlash uchun ham foydalanish mumkin. Bir nechta cho'qqilar 7000 m dan yuqori bo'lib, ularning barchasi Osiyoda. Qorakorum tog'lari va Himoloylarda joylashgan faqat 12 ta tog' cho'qqisi balandligi 8000 m dan oshadi. Sayyoraning eng baland nuqtasi tog', aniqrog'i, tog 'cho'ragi, Everest (Chomolungma) - 8848 m.
Er yuzasining katta qismini tekis bo'shliqlar egallaydi. Tekisliklar- Bular yer yuzasining tekis yoki biroz tepalikli relyefga ega bo'lgan joylari. Ko'pincha tekisliklar biroz egilib turadi.
Er yuzasining tabiatiga ko'ra tekisliklar ga bo'linadi tekis, to'lqinli Va tepalik, lekin Turon yoki Gʻarbiy Sibir kabi keng tekisliklarda yer yuzasining turli shakllariga ega boʻlgan hududlarni uchratish mumkin.
Dengiz sathidan balandligiga qarab tekisliklar ga boʻlinadi asos(200 m gacha), ulug'vor(500 m gacha) va baland (platolar)(500 m dan ortiq). Baland va baland tekisliklar har doim suv oqimlari bilan kuchli parchalanib, tepalikli relyefga ega, pasttekisliklar esa ko'pincha tekis bo'ladi. Ba'zi tekisliklar dengiz sathidan pastda joylashgan. Demak, Kaspiy pasttekisligining balandligi 28 m.Tekliklarda ko'pincha chuqurlikdagi yopiq havzalar mavjud. Masalan, Karagis chuqurligida 132 m, Oʻlik dengiz tubida esa 400 m belgi bor.
Ularni tevarak-atrofdan ajratib turuvchi tik to'siqlar bilan chegaralangan baland tekisliklar deyiladi plato. Ustyurt, Putorana va boshqa platolar shunday.
Plato- er yuzasining tekis tepalik joylari sezilarli balandlikka ega bo'lishi mumkin. Masalan, Tibet platosi 5000 m dan yuqoriga ko'tariladi.
Kelib chiqishi bo'yicha tekisliklarning bir necha turlari ajratiladi. Muhim yer maydonlari egallangan dengiz (birlamchi) tekisliklari, dengiz regressiyasi natijasida vujudga kelgan. Bular, masalan, Turon, G'arbiy Sibir, Buyuk Xitoy va boshqa bir qator tekisliklardir. Ularning deyarli barchasi sayyoramizning katta tekisliklariga tegishli. Ularning koʻp qismi pasttekislik, relyefi tekis yoki biroz tepalikli.