Tektonik harakatlar va ularning oqibatlari

Toshlar. Bu jinslar bir yoki bir nechta minerallarning to'planishidir. Marmar, ohaktosh, gips bitta mineraldan, granit, bazalt esa bir nechta minerallardan iborat. Tabiatda jami 1000 ga yaqin jinslar mavjud. Kelib chiqishi - genezisi bo'yicha jinslar uchta asosiy guruhga bo'linadi: magmatik, cho'kindi va metamorfik.
magmatik jinslar. Magma soviganida hosil bo'ladi; kristall tuzilish, qatlamlarga ega emas; hayvonlar va o'simliklarning qoldiqlarini o'z ichiga olmaydi. Magmatik jinslar orasida chuqur va otilib chiqqan jinslar ajralib turadi. chuqur jinslar magma yuqori bosim ostida va uning sovishi juda sekin kechadigan er qobig'ining chuqurligida hosil bo'ladi. Chuqur jinsga misol sifatida granit, eng keng tarqalgan kristalli jins, asosan uchta mineraldan iborat: kvarts, dala shpati va slyuda. Granitlarning rangi dala shpati rangiga bog'liq. Ko'pincha ular kulrang yoki pushti rangga ega.
Yer yuzasiga magma otilib chiqqanda, to'kilgan toshlar. Ular shlakga o'xshash sinterlangan massa yoki shishasimon massani ifodalaydi, keyin ular vulqon shishasi deb ataladi. Ba'zi hollarda bazalt tipidagi nozik kristalli jins hosil bo'ladi.
Cho'kindi jinslar. Ular butun Yer yuzasining taxminan 80% ni egallaydi. Ular qatlamlanish va g'ovaklik bilan ajralib turadi. Qoida tariqasida, cho'kindi jinslar dengiz va okeanlarda o'lik organizmlar qoldiqlari yoki quruqlikdan olib tashlangan vayron qilingan qattiq jinslarning zarralari to'planishi natijasidir. Yig'ish jarayoni notekis sodir bo'ladi, shuning uchun turli qalinlikdagi qatlamlar hosil bo'ladi. Hayvonlar va o'simliklarning qoldiqlari yoki izlari ko'plab cho'kindi jinslarda uchraydi.
Cho'kindi jinslar hosil bo'lgan joyiga ko'ra kontinental va dengizga bo'linadi. TO kontinental jinslar masalan, loyni o'z ichiga oladi. Loylar qattiq jinslarni yo'q qilishning ezilgan mahsulotidir. Ular eng kichik zarrachalardan iborat bo'lib, suvni singdirish qobiliyatiga ega. Loylar plastik, suv o'tkazmaydigan. Ularning rangi har xil - oqdan ko'k va hatto qora ranggacha. Chinni tayyorlash uchun oq loydan foydalaniladi.
Materik kelib chiqishi va keng tarqalgan jinsi - lyoss. U kvarts, gil zarralari, ohak karbonati va temir oksidi gidratlari aralashmasidan iborat nozik taneli, qatlamlanmagan sarg'ish jinsdir. Suvni osongina o'tkazadi.
Dengiz toshlari odatda okeanlar tubida hosil boʻladi. Bularga ba'zi loylar, qumlar, shag'allar kiradi.
Cho'kindilarning katta guruhi biogen jinslar o'lik hayvonlar va o'simliklar qoldiqlaridan hosil bo'lgan. Bularga ohaktosh, dolomit va ba'zi yonuvchan minerallar (torf, ko'mir, moyli slanetslar) kiradi.
Ayniqsa, er qobig'ida kaltsiy karbonatdan tashkil topgan ohaktosh keng tarqalgan. Uning bo'laklarida mayda qobiqlarning va hatto mayda hayvonlarning skeletlarining to'planishini osongina sezish mumkin. Ohaktoshlarning rangi har xil, asosan kulrang.
Bo'r ham eng kichik qobiqlardan - dengiz aholisidan hosil bo'ladi. Ushbu toshning katta zahiralari Belgorod viloyatida joylashgan bo'lib, u erda daryolarning tik qirg'oqlari bo'ylab oppoqligi bilan ajralib turadigan kuchli bo'r qatlamlarini ko'rishingiz mumkin.
Magniy karbonat aralashmasi bo'lgan ohaktoshlarga dolomitlar deyiladi. Ohaktoshlar qurilishda keng qo'llaniladi. Ular gips va tsement uchun ohak ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Eng yaxshi sement mergeldan tayyorlanadi.
Ilgari chaqmoq toshli hayvonlar yashagan va tarkibida chaqmoqtoshli suv o'tlari o'sadigan dengizlarda tripoli qoyasi paydo bo'lgan. Bu qurilish materiali bo'lgan engil, zich, odatda sarg'ish yoki och kulrang toshdir.
Choʻkindi jinslar qatoriga hosil boʻlgan jinslar ham kiradi suvli eritmalardan cho'kma(gips, tosh tuzi, kaliy tuzi, jigarrang temir rudasi va boshqalar).