Tekshirdi: Mamayusupova M. Toshkent-2021 Mundarija

E = nhv (n = 0,1,2,3,...). (18)
Plank o ‘z gipotezasi asosida absolut qora jism issiqlik nurlanishining to‘liq spektrida energiya taqsimlanishining zichligini ifodalaydigan interpolyatsion formulani taklif qildi:[3]
ρ_v(T)= • (20)
(20) formula Plank formulasi deyiladi. (20) formulada h — Plank doimiysi ho‘lib,
h = 6,62• 10 ^-34 Js. v — ossillyator tebranishining

4-rasm. Plank, Vin va Reley-Jins qonunlarning tajriba natijalari bilan solishtish.
tebranishining chastotasi. << kT bo'lganda (kichik chastotalarda) Plankformulasi Reley — Jins formulasiga, hv>>kT bo‘lganda (yuqori chastotalarda) Vin formulasiga aylanadi. Plank formulasi tajriba natijalari bilan mos keladi, ya'ni Plank formulasidan hosil qilingan nazariy natijalar asosida chizilgan spektr egri chiziqlari tajriba natijalari asosida chizilgan spektr egri chiziqlariga mos keladi (4-rasm).Plank formulasi absolut qora jism issiqlik nurlanishining to‘liq spektrida energiya taqsimlanishini to‘g‘ri tushuntira oldi. Kovak devorlari m aterialining atom lari ossillyatorlar deb modellashtirilganligi sababli quyidagi xulosalarga kelish mumkin: atomlarning ichki energiyasi uzluksiz o'zgara olmaydi, balki sakrab o‘zgaradi, ya'ni atom faqat diskret energiya qiymatlarigagina ega bo‘ladi yoki buni quyidagicha ifodalash mumkin: atom energiyasi kvantlanadi, agar atom holati uning energiyasi bilan xarakterlansa, atom holatini diskret deb aytish mumkin.[1]

III. Xulosa.
Shunday qilib, Plank gipotezasiga asosan nurlanish jism bilan o‘zaro ta'sirlashganda, nurlanish energiyasining jismda yutilishi uzluksiz bo'lmasdan, balki energiyasi hv bo'lgan kvantlar shaklida yutiladi (porsiya-porsiya shaklida) yoki qizigan jismlar issiqlik nurlanishini kvantlar shaklida chiqaradi. Plank tomonidan kiritilgan kvantlar tushunchasi energiyaning diskret porsiyalari bo‘lib, har bir porsiya energiyasi E=hv formula bilan aniqlanadi. Yuqorida takidlaganimizdek Plank gipotezasi va formulasi orqali absolut qora jism issiqlik nurlanishining to’lqin sipektirini va atom, yadro va elementar zarralar fizikasi bo’limining bir qator mavzulariga oydinlik kiritishimiz mumkin ekan. Mavzuga doir o’quv darsliklar hamda internet saytlari orqali to’plagan bilimlarimga asosan bir nechta tenglamalarning Plank formulasi orqali qilinadigan isbotlarini o’rganib chiqdim. Shulardan biri Reley-Jins formulasini isbotini ko’rib chiqaylik:
(20)
ushbu formiladagi ifodani Makleron qatoriga yoyib olaylik,
, n=(0,1,2,3….) (21)

=


=1+ ,
-1= (22)
Topilgan (22) ifodani (20) formulaga olib borib qo’ysak Reley-Jins (11)formulasini topgan bo’lamiz:
ρ_v = kT [1’], [2’],[3]


IV. Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   G. Axmedova, 0.B. Mamatqulov, I. Xolboyev. Atom fizikasi. “Istiqlol” Toshkent-2013.
   
2. 
   R. Bekjonov, B. Ahmadxo’jayev. Atom fizikasi. “O’qituvchi” Toshkent-1979.
   
3. 
   Э. В. Шпольский. “Наука” Москва-1974.
   

Internet ma’lumotlari:

1. 
   https://pandia.ru
   
2. 
   https://ru-wikipedia-org.