Текисликда аналитик геометрия элементлари


Кутб координаталар системаси



Download 25,77 Kb.
bet3/3
Sana23.02.2022
Hajmi25,77 Kb.
#132527
1   2   3
Bog'liq
tekislikda analitik geometriya eleme

Кутб координаталар системаси.


1. Y Икки ук орасидаги бурчак.
Р текисликда ётувчи ихтиёрий иккита О нуктада кесишувчи l1 ва l2 укни олиб карайлик.
l1 ва l2 уклар орасидаги бурчак деб, Р текисликда l1 укни l2 ук билан устма-уст тушгунга кадар О нукта атрофида буришдан хосил булган бурчакка айтилади.


l2




О l1


Бу ерда l1 ни соат стрелкасига карама-карши йуналишда буриш мусбат йуналиш, соат стрелкаси буйича бурилса, - манфий йуналиш деб кабул килинган. У холда
( l1 ^ l2) = (l2^l1)
(l1 ^ l2) =  деб белгилаймиз, бунда О    2
Декарт координаталардан сунг, куп ишлатиладиган системалардан бири — поляр координаталар системасидир.
Текисликда l горизонтал укни олиб, уни поляр уки деб атайлик. Унинг бошки нуктаси О ни — полюс деб аталади.
Полюс билан устма-уст тушмайдиган ихтиёрий М нуктани олайлик. М нуктани О полюс билан туташтирайлик ва l1 ук деб белгилайлик.
(l0 ^ l1) =  деб белгилайлик ва уни М(.) нинг поляр бурчаги деб атаймиз: !ОМ! = r -М нуктанинг поляр радиуси дейилади.
l1
r M

О l
М(; r) — нуктанинг поляр координаталари.


2. Поляр координаталар системаси ва декарт координаталар системаси орасидаги богликлик.

Баъзи масалаларни ечишда поляр ва декарт координаталар системасида ишлашга тугри келади. Шунинг учун поляр ва декарт координаталар системалари орасидаги богликликни топайлик.


Айтайлик поляр ук l билан абциссалар уки, полюс билан координаталар боши устма-уст тушсин. У холда текисликда олинган ихтиёрий М нукта поляр координаталар системасида М(; r) координатага ва Декарт координаталар системасида М(х; у) координаталарга эга булсин.

у М
r




О х х

Чизмадан куриниб турибдики, тригонометрик таърифга асосан


x y
cos = ---; sin = ---


r r

бундан x = r cos


 (4)
y = r sin
(4) декарт координаталарни поляр координаталари оркали ифодасидир.
(4) формулани хар иккала томонини квадратга кутарайлик:

x2 = r2 cos2


 (4)
y2 = r2 sin2

x2+ y2= r2 cos2  r2+ sin2 = r2 (cos2 + sin2 )= r2
д емак, r = x2+ y2
Энди у = y = r sin  ва x = r cos ларни нисбатини топайлик
у r sin  y
--- = -------- = tg; =>  = arctg --- ;
х r cos  x

Демак, r =  x2+ y2


y  (5)
 = arctg ---
x бу ерда О    2 (5) поляр координаталари оркали ифодасидир.
Мисол: М(3; 1) нуктасининг поляр координаталарини топинг.
y 1
r =  x2+ y2 = 3+1 = 2; tg = --- = -----
x 3
 y
Демак,  = --- ёки  = ---
6 6
Агар х=3; ва у=1 эканлигини хисобга олсак, х ва у биринчи чоракда мусбат, демак, 
 = ---
6 у холда

М(---; 2) <=> М(3; 1)
6
Download 25,77 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish