Технологияси

1. Ўсимлик-индикаторлари усули. 
Баъзи ўсимликларнинг (тамаки, қалампир, 
бангидевона кабиларнинг) картошка вирусига таъсирчанлиги ва уларнинг 
зарарланиши тез ҳамда аниқ реакция беришига асосланган. Ўрганилаѐтган ўсимлик 
туганак ѐки барг ҳужайра шираси индикатор ўсимлик баргига ишқалаб суртилади. 
Шунда индикатор-ўсимлик касалланса, демак картошка яширинча вирусли инфек-
ция ташувчиси ҳисобланади. Бундай ўсимликлар дарҳол ҳисобдан чиқарилади, 
йўқотилади. 
Индикатор усули асосан У ва А вирусларини аниқлашда фойдаланилади. 
Индикаторли ўсимлик сифатида Solanum demissum ѐввойи тури билан Аквила 
навини чатиштириб олинган А—6 дурагайи ва Solanum chacoense ѐввойи туридан 
ажратиб олинган ТЕ-1 клони қўлланилади. 
2. Индексациялаш усули.
Уруғлик картошка экишдан бир ой олдин 
туганакларидан кўзчалари ўйиб олиниб, парник-иссиқхонага ѐки очиқ далага 
экилиб, кўкартирилади. Агар кўзчалардан чиққан ўсимталар касалланган бўлса, 
туганаклар брак қилинади. Бу усул анча аниқ, лекин меҳнати оғир. 
3. Серологик усул.
Академик М. С. Дунин томонидан ишлаб чиқилган. Усул 
моҳияти баҳоланаѐтган ўсимлик барги ѐки туганагининг ҳужайра шираси у ѐки бу 
вируснинг зардоби (сивороткаси) билан аралаштирилади. Агар аралашма чўкса, 
демак ўсимлик вирус билан касалланган, аксинча, бўлса соғлом ҳисобланади. 

---

97 
Серологик усул X, S, М вирусларини аниқлашга ниҳоятда аниқ ва осон. Лекин, у 
билан барча У ва А вирусларни аниқлаб бўлмайди. Шунинг учун ҳозирги вақтда 
барча вирус ва бактерияларни ўсимликларда аниқлаш учун иммунофермент 
анализидан кенг фойдаланилади. Умуман, селекция ишининг барча босқичларида 
соғлом ўсимликларни аниқлашда ва суперэлита, элита уруғликларини етиштиришда 
серологик ва иммунофермент анализ усулларидан фойдаланилади. 
Вирусли ва экологик айниш картошка ўсимлигида турли хил касалликлар 
кўринишида сезиларли ўзгаришлар келтириб чиқаради.