Технологиялари

Стартап” термини инглизча start-up сўзидан олинган бўлиб, унинг “жараённи бошлаш”, “ишга тушириш” каби маънолари мавжуд. Даставвал “стартап” атамаси 1939 йил АҚШда юқори технологиялари соҳасидаги ишланмаларга ихтисослашган Санта-Клара водийси (Калифорния)да пайдо бўлган. Ўша вақтда Стенфорд университети талабалари Дэвид Паккард ва Уил ям Х юлеттлар ўзларининг кичик лойиҳасини яратади ва у ишни стартап деб атайди. Кейинчалик эса мазкур стартап аста-секинлик билан катта ва машҳур Х юлетт-Паккард (HP) корхонасига айланди.

Мижозлар истиқболи (customer development) методи асосчиларидан америкалик тадбиркор С.Бланк ўзининг “Стартап эгалари учун қўлланма” (“Steve Blank and Bob Dorf. The Startup Ownerʼs Manual”) китобида стартапни бизнес-моделини кенгайтиришни кўзлаган вақтинчалик тузилма, деб ҳисоблайди. Бир гуруҳ олимлари стартапларни кичик тадбиркорлик субъекти ва фақат юқори таваккалчилик сифатида қабул қилса, бошқа гуруҳ олимлари эса стартаплар ўзининг бизнес моделини кенгайтириш мақсадида инвестиция жалб қилишни мақсад қилган юридик шахслар деб билишади. Демак, стартап бу фаолияти юқори таваккалчиликка асосланган ва бизнес моделини кенгайтириш учун инвестицияларни жалб қилиш мақсадини кўзлайдиган вақтинчалик бўлган тузилмалар.

Стартаплар қайси соҳаларда кўп учрамоқда?

Таъкидлаш лозимки, ҳозирги пайтга келиб энг машҳур интернет стартаплар сифатида Facebook, видеороликлар базаси – YouTube, фотосуратларни сақлаш хизмати – Flickr, хабарлар алмашинуви платформаси – Twitter кабилар тан олинади.

Стартаплар статистикаси қанақа?

Innmind.com интернет сайтиниг маълумотига кўра дунё бўйича ҳар йили 100 млн стартаплар ўз фаолиятини бошлайди. Шу рақамларнинг ичида 1.35 млн стартаплар айнан технологик соҳага ихтисослашган стартаплар ҳиссасига тўғри келади. Ҳар йилдаги стартап компаниялардан 5.7 млн стартаплар муваффақиятли тарзда акселератор дастурларига саралаб олинади, аммо шулардан 824 стартаплар глобал бозорга ўзининг товар, иш ва хизматларни таклиф этиш орқали чиқиш имкониятига эга бўлади. Рўйхатдан ўтган бошқа стартаплар эса одатда тўғри бизнес-модел танланмаганлиги, самарали стартап лойиҳасининг шаклланмаганлиги, инвестициялаш манбасига эга бўлмаганлиги каби қатор сабаблар туфайли ўз фаолиятини тугатишига мажбур бўлади.