Техник конструкциялаш ва моделлаш

O‘yg‘ichning  tuzilishi.  O‘ygich  yo‘naltiruvchi  ustunlari  bo‘lgan  asosdan,  bir  fazalili  qush 
izolyatsiyali  elektrdvigateldan,  reduktordan,  kesuvchi  zanjirdan,  yunaltiruvchi  chizg‘ichdan, 
moslamadan, himoya qoplamasidan, qisish moslamasidan, tok keladigan kabeldan  tashkil topgan.  
O‘ygich asosiga ikkita yo‘naltiruvchi ustun o‘rnatilgan,  
uning  yuqori  qismiga  uzib  ulagich 
va reduktor bilan birgalik da qo‘zg‘aluvchan qilib elektr dvigatel  mahkamlangan.  
Reduktordan  chiqqan  valga  shponka  va  gaykalar  yordamida  almashinuvchan  etakchi  tishli 
g‘ildirakcha  o‘rnatilgan  bo‘lib,  u  yo‘naltiruvchi  chizg‘ich  bo‘ylab  sirpanadigan  kesuvchi  zanjirni 

---

26 
 
xarakatga  keltiradi.  Yo‘naltiruvchi  chizg‘ich  konussimon  plastina  ko‘rinishida  bo‘lib,  uning  pastki 
qismiga rolikli podshibnik mantaj qilingan.  
Uzluksiz kesishuvchi zanjirning yuqori qismi yoqorida ko‘rsatilganidek,   tishli g‘ildirakchaga, 
pastki  qismi  esa  rolikli  podshipnikning  tashqi  gardishiga  kiydirilgan.  Zanjirning  tarangligi  vint  bilan 
rostlanadi. Podshibnikni moylab turish uchun yo‘naltiruvchi chizg‘ichda maxsus maydon bor.   
Richagli  moslama  teshikni  o‘yish  jarayonida  yo‘naltiruvchi  ustunlar  bo‘ylab  o‘ygichning 
qo‘zg‘aluvchan qismining reduktor,   tishlig‘ilirakcha, yo‘naltiruvchi chizg‘ich va kesuvchi zanjir bilan 
birgalikda elektr dvigatelni vertical surilishini ta’minlaydi.   
Moslama  qo‘zg‘almas  tayanch  qismida,  tortqi  yordamida  o‘ygichning  qo‘zg‘aluvchan  qismi 
bilan  birlashtirilgan  richagdan  tashkil  topgan.  O‘ygich  qo‘zg‘aluvchan  qismi  bilan  birlashtirilgan 
richagdan  tashkil  topgan.  O‘ygich  qo‘zg‘aluvchan  qisimini  ko‘taruvchi  qurilma  vazifasini 
yo‘naltiruvchi  ustunlarga  kiydirilgani  silindrik  prujina  bajaradi.    Ximoyalovchi  qobiq  aylanadigan 
tishli  g‘ildirakchani,  yo‘naltiruvchi  chizg‘ich  bilan  birgalikda  kesuvchi  zanjirning  yoqori  qismini 
berkitib turadi, hamda operatorni tasodifiy shikastlanishidan asraydi.   
Qisish  moslamasi  o‘ygichni  ishlov  beriladigan  materialga  mahkamlash  vazifasini  bajaradi  va 
o‘yiqlarni  brus  qirrasidan  bir  xil  masofada  bo‘lishini  ta’minlaydi.  O‘yish  chuqurligi  yurish  yo‘lini 
cheklagani bilan rostlanadi, cheklagich esa kerakli holatda stoporlash vinti bilan mahkamlab qo‘yiladi.   
Bitta  o‘tishda  hosil  bo‘ladigan  o‘yiqni  eni  zanjirning  eniga,  uzunligi  esa  yo‘naltiruvchi 
chizg‘ich eniga mos keladi. Shuning uchun ham turli o‘lchamdagi teshik va o‘yiqlar hosil qilish uchun 
turli o‘lchamli tishli g‘ildirakchalar, yo‘naltiruvchi chizg‘ich va arralash zanjirlaridan foydalaniladi.   
Taxtalarni  choklab  biriktirishda  chokning  chuqurligi  hamma  vaqt  taxta  qalinligining  yarmiga 
teng qilib olinadi.  
Shuning  uchun  kundaning  o‘ng  tomonig  mixlanadigan  ustki  cheklagich  shu  o‘lchamga  moslab 
o‘rnatiladi.  
Chokrandaning tig‘I kundadan enlik bo‘ladi.   Tig‘  kundadan  ensiz  bo‘lsa,  u  bilan  chuqur 
randalab bo‘lmaydi.  
Konishranda  reyka,  brusok,  kesaki  kabilarda  konish  (faner,  eshikdilalari  tushadigan  “suv”) 
ochishda ishlatiladi.  
Konishranda kundasiga vintlar o‘rnatilib, unga yo‘naltiruvchi taxtacha kiydiriladi. Randani ishga 
sozlashda  taxtacha  bilan  kundani  bir-biriga  parallel  o‘rnatib,  ular  orasidagi  o‘lcham  gayka  va 
kontrgaykalarni  surish  yo‘li  bilan  sozlanadi.  Ochiladigan  konishning  enlik  va  ensiz  bo‘lishiga  qarab 
(har    xil  qalinlikdagi  faner  va  dilalarga  moslab)  randaga  enlik  yoki  ensiz  tig‘lar  o‘rnatiladi. 
Konishrandani  o‘lchamga  sozlashda  konishni  taxtaning  qoladigan  qismidan  ochilib  qolmasligiga 
e’tibor beriladi.  
Shuning  uchun  hisoblash  yo‘naltiruvchi  taxtachadan  tig‘gacha  yuritilib,  bunda 
tig‘ning eni ham hisobga olinadi.