Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

 
Ishni bajarish tartibi: 
1.
Nazariy ma‘lumotlarni o`rganish. 
2.
Berilgan nazariy ma‘lumotlardan foydalanib, amaliy ishlarni 
bajarish. 
3.
Bajarilgan amaliy ishlarni topshirish. 
 
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar: 
1. Qog`oz ixtiro qilingunga qadar odamlar nimalarga yozishgan? 
2. Sopol kitoblar kutubxonasi. 
3. Qog`oz turlari. 
4. Qog`oz materiali haqida. 
5. Qog`ozni qirqish usullari. 
6. O`lchov asboblarini sanab bering. 

---

~ 116 ~ 
2- LABORATORIYA ISHI 
 
PAP‟E-MASHE TEXNIKASI 
Ishning maqsadi: 
Pap‘ye-Mashe texnikasini o`rganish.
 
Kerakli jihozlar: 
loy, plastilin, mum va yaltiroq qog`ozlar va 
hokazo.
 
Pap‟e-Mashe 
texnikasini 
o`rganish 
haqida 
nazariy 
ma‟lumotlar 
1.
Pap‘ye-Mashe texnikasida buyumlar tayyorlash texnologiyasi. 
2.
Pap‘ye-Mashe uchun kerakli jihoz, moslama, qolip va xom-
ashyo materiallari. 
1. 
Pap‟ye-Mashe 
texnikasida 
buyumlar 
tayyorlash 
texnologiyasi 
Mehnat darslarida loy, plastilin, mum kabi materiallardan 
foydalanib, ulardan turli o`yinchoqlar, jonivorlar, qushlar, ertak 
qahramonlari yasaladi. 
O`yinchoq - dekorativ amaliy san‘atning eng qadimiy turlaridan 
biri bo`lib, qadim asrlarda loydan yasalgan narsalar bizgacha yetib 
kelgan. 
Mamlakatimizda sanoat va madaniyatning rivojlanib borishiga 
ko`ra o`yinchoqlarning assortimenti, ularning obrazlari yildan-yilga 
boyib bormoqda. O`yinchoqlar yasaladigan materiallar o`ta xilma-
xildir. Biroq afzallik loyga beriladi. Loy narsalar asosiy material 
hisoblanadi, chunki u istalgan joyda topiladi, arzon va qayishqoqdir. 
Narsalar yasaladigan materialda chet predmetlar, tosh, qum va shu 
kabilar bo`lmasligi kerak. Chunki ish qo`lda bajariladi. Shuning uchun 
ish boshlashdan oldin loyni tayyorlash kerak. Topilgan loyni narsalar 
yasashda yaroqli yoki yo`qligini oldindan tekshirish kerak. 
Loyni aralashmalardan tozalab, ustiga suv quyib, 5-6 soat 
saqlanadi, so`ngra suvini to`kib, qo`lga yopishmaydigan quyuqroq 
xamir holatiga kelguncha yaxshilab ishqalanadi. Tayyor loy selofan 
yoki klyonka qopchalarda saqlanadi va darsga foydalanishga tayyor 
loy sifatida keltiriladi. 
Plastilin narsalar yasashda qo`llaniladigan boshqa materialdir. 
Undan asosan kichik modellarni yasashda foydalaniladi. U sun‘iy 
plastik massa bo`lib, loydan hech qachon qurimasligi va har doim 
ishlatishga tayyorligi bilan farqlanadi. 

---

~ 117 ~ 
Plastilinning har xil oddiy va murakkab turlari bo`lib, uni 
tayyorlashning bir necha turlari mavjud. 
Birinchi variant toza quyuq loyga glitserin qo`shib bir turli massa 
hosil bo`lguncha aralashtiriladi. Glitserin tayyorlanayotgan massa 
qo`lga yopishmaydigan holatga kelgunicha qo`shiladi. 
Ikkinchi variant – quritilgan toza loy mayda qilib tuyuladi va 
unga vazelin qo`shib, qo`lga yopishmaydigan quyuq massa hosil 
bo`lguncha aralashtiriladi. Plastilinga kerakli rangdagi quruq bo`yoq 
massasini qo`shib va puxta aralashtirib bo`yash mumkin. 
Uchinchi variant - 1 qism loy tuprog`iga 1/5 qism ilitilgan mum 
hamda plastilin qo`lga yopishmaydigan darajaga yetguncha glitserin 
qo`shib aralashtiriladi. 
Plastilin va loydan narsalar yasashni u yaxshilab qo`lda 
ezilganidan keyin boshlash kerak. Plastilin va loydan tashqari narsalar 
yasashda mumdan foydalaniladi.