|
«Kapusin» tuguni
. To`qilayotgan buyumdagi ipning diametri 5-7
mm bo`lsa, ish yakunida turli xil sathda «kapusin» tugunini to`qish
mumkin. 2.67-chizma, a da uning bajarilish tartibi ko`rsatilgan, b da
esa umumiy ko`rinishi berilgan.
Sharlar, marjonlar. Ipning oxirini yog`och va keramik marjonlar
bilan ham bezash mumkin (2.69-chizma). Buning uchun marjonning
teshiklaridan ip o`tkaziladi, so`ngra kichkina tuguncha qilinadi. Agar
marjonlar bir nechta bo`lsa, har bir marjon ipga kiydirilgandan keyin
tugun qilinadi.
2.67-chizma 2.68-chizma
Popuk.
Buning uchun iplar to`plamini tayyorlab olinadi: 0,4 m
uzunlikda 10 ta ip (A ipi), 0,5 m uzunlikda 1 ta ip (B ipi), 0,3 m
uzunlikda 1 ta ip (D ipi). Asosiy A iplar to`plam qilib olinadi, D ipi
ikkiga bukilib, 2.69 - chizma, a da ko`rsatilganidek joylashtiriladi.
So`ngra В ipini shunday qo`yish kerakki, unda ipning bir uchi iplar
to`plami uchlari bilan bir xilda joylashsin. Ikkinchi uchi bilan iplar
~ 183 ~
to`plami o`raladi va uchini D ipi ning halqasiga kiritiladi (2.70-chizma
b). D ipi tortiladi, В ipining uchi ortiqcha bo`lib chiqib qirqib
tashlanadi. Shunda asosiy ipga В ipi mahkamlanadi.
2.69-chizma
Turli buyumlarni to`qish
Tugunli to`qish naqsh turiga va to`qilish zichligiga qarab zich va
to`rsimon bo`ladi. To`rsimon to`qilgan tasmalarni kiyimlarda, sochiq,
dasturxon va salfetkalarda bezak sifatida ishlatish mumkin.
Makrame bilan bezatilgan buyumning tayyorlanish bosqichlari
quyidagicha:
model eskizini chizish;
material va rangni tanlash;
to`r nusxasini ishlab chiqish, eskizini tayyorlash;
nusxa bo`yicha tanlangan material (ip)da sinab ko`rish;
bezak detallarini tabiiy kattalikda andozasini tayyorlash;
ipni ishga tayyorlash (bo`yash, uzunligini hisoblash);
ishni boshlash.
2.70-chizmada yubka modellarining makrame bilan bezatilgan
eskizlari berilgan. Yubkaning cho`ntak listochkasini va belbog`ini
yaxshi buralgan zig`ir iplarida to`qib bezash mumkin. Buning uchun
mayda tugunli naqshlardan foydalanish yaxshi natija beradi.
Etagiga kengaygan yubkalar klin(bo`lak)larining o`rniga shaxmat
nusxa tartibida to`qilgan bezak qo`yib tikish mumkin.
Yubkaning etak qismda ko`ngdalangiga yoki burchak ostida
choki orasiga solib tikilgan to`rsimon naqsh bilan bezash ham
yubkaning tashqi ko`rinishini yaxshilaydi.
~ 184 ~
2.70-chizma
Xatcho`p tayyorlash. 1-usul: ushbu usulda (2.71-chizma) har biri
150 sm uzunlikdagi o`rtacha qalinlikdagi 6 ta ipdan foydalanilgan.
Iplarni ikkiga bukiladi va chizg`ichga mahkamlanadi. Keyin
gorizontal tugunchalar bilan bitta qator to`qiladi va barcha iplarni
ikkiga ajratiladi. Ish - diagonal tugunlar bilan davom ettiriladi. Avval
markaziy iplarda beshta ip bilan, keyin to`rtta ip bilan diagonal tugun
to`qiladi va shu tartibda davom ettiriladi.
5-qator (tugunchalar o`rami kamayib borgan tarzda) diagonal
tugunchalar hosil qilinganidan so`ng o`rtasida 1 ta tekis tuguncha
to`qiladi va barchasini boshidan takrorlab ishni davom ettiriladi.
Buyumning uzunligi taxminan 20 sm ga yetganda oxirida bitta
gorizontal tuguncha hosil qilinadi, chizg`ichni olib qo`yiladi va
uchlaridagi kokillari tekislab qirqiladi.
~ 185 ~
2.71-chizma 2.72-chizma
2-usul: ushbu usulda 3 xildagi tugunchalardan foydalaniladi:
diagonal tugunchalar, tekis tugunchalar va piko tarzida bajarilgan
tugunchalar (2.72-chizma). 8 ta ipni ikki buklanadi va chizg`ichga
mahkamlanadi.
Ipning qalinligi taxminan paxta ipi 0-raqamli ipi qalinligiga mos
keladi.
Ishni uchta gorizontal tugunchalarni diagonal holatda hosil qilib,
chetidan markazga qarab boshlanadi. Har bir tomonida chetidagi ip
bilan keyingi ikki ipda piko bilan 6 ta ikkitalik tugunchalar hosil
qilinadi. Ikkita tugunchali iplarni yarim aylana shakliga keltirilib
bukiladi va to`g`nog`ich bilan mahkamlanadi: markazdan ikki
tomonga 3 ta diagonal tugunchalar to`qiladi. Sakkizta o`rtadagi
iplarda shaxmat tartibida 4 ta tekis tugunchalar hosil qilinadi va
barchasini boshidan takrorlab ishni davom ettiriladi. Buyumning ikki
uchini bir xil kokillar bilan bezatiladi.
Gultuvak solib qo`yiladigan bezakli vaza (kashpo) (2.75-chizma).
Bunga 6 m uzunlikdagi 8 ta, 0,3 m uzunlikdagi 2 ta zig`ir tolali
bog`ich kerak bo`ladi.
Bu 8 ta bog`ichlarning barchasidan birgalikda 18 sm uzunlikda
tekis tugun to`qiladi va uni ikkiga bukib halqa hosil qilinib, bu
bog`ichlarning hammasini 0,3 m uzunlikdagi ip bilan mahkamlanadi.
~ 186 ~
So`ngra iplarni 4 ta guruhga 4 tadan bo`linadi. Har bir bo`lakda 4
ta ipdan foydalanib, 41 sm uzunlikda tekis tugun yoki buralgan tugun
bilan tutqichlar to`qiladi.
Tutqichlarning har birini ikkiga bo`lib, 12 sm uzunlikda 2 tadan
zigzag bog`ich to`qiladi (2.74-chizma). Bu bog`ichlar shaxmat
tartibida bir-biri bilan tekis tugun qilib birlashtiriladi.
Har bir tekis tugundan 10 tadan kvadrat tugunlar to`qilib,
gultuvak sig`adigan holatga kelganda hamma iplarni ikkinchi 0,3 m
uzunlikdagi ip bilan mahkamlanadi.
Har bir ipning oxirini «kapusin» tuguni bilan yakunlash kerak.
Quyida turli xil buyumlarning namunalari keltirilgan.
2.73-chizma. Iplar yordamida to`qilgan kamarlar
2.74-chizma 2.75-chizma
~ 187 ~
2.76-chizma: Kulon 2.77-chizma: Panno
2.78-chizma: Panno
~ 188 ~
2.79-chizma: Panno
Do'stlaringiz bilan baham: |
