Technological solutions and innovative digital tools

International scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATION 
TECHNOLOGICAL SOLUTIONS AND INNOVATIVE DIGITAL TOOLS 
109 
http://interonconf.com
 
кўникмалар 
мустаҳкамлиб 
психологик 
тайёргарлик 
орқали 
барқарорликни 
ривожлантиришга ёрдам беради. 
Фавқулодда вазиятлар моделларини яратиш:
Амалга оширилаётган ишларнинг 
самарадорлиги 
кўп 
жиҳатдан 
қутқарув 
операциялари 
ҳолатини 
психологик 
моделлаштириш тамойилларига қанчалик аниқ риоя қилинишига (
руҳий ҳолат ва 
ҳаракатларнинг қутқарув операциялари шартларига мувофиқлиги
), шунингдек, 
профессионал ва тактик жиҳатдан боғлиқ.
Моделлаштиришнинг асосий мақсади қутқарувчиларнинг фавқулодда вазиятларда 
самарали ҳаракат қилиш кўникма ва кўникмаларини ривожлантириш манфаатларида 
руҳий зўриқиш ҳосил қилишдир. 
- қарор қабул қилишда масъулият, қатъийлик ва таваккалчиликни талаб қиладиган 
тўсатдан, ноаниқлик, маълумот ва вақтнинг етишмаслиги, ҳаракатнинг юқори суръати ёки 
монотонлик, ноқулайлик, бир вақтнинг ўзида бир нечта фаолиятни бирлаштириш 
зарурати ва бошқа психоген омилларни яратиш; 
- қичқириқ, йиғлаш, нолага таъсир қилиш;
- кўнгил айниш ва бошқа ўткир, ёқимсиз ҳидлардан фойдаланиш; 
- мурдалар макетларини, вайрон бўлган ашёлар, жиҳозлар ва бошқаларни қўйиш 
орқали зилзилалар ва ҳоказолар натижаларига тақлид қилиш; 
- тезроқ ҳаракат қилиш, вазият ҳақида доимий ҳисобот бериш талаби; 
- ноқулай об-ҳаво шароитида машғулотлар ўтказиш, уйқусиз узоқ муддатли 
ҳаракатлар; 
- қийин шароитларда узоқ юришлар қилиш; 
- асбоб-ускуналар ва асбобларнинг ишлашида носозликларни киритиш; 
- муҳандислик тўсиқларини кенг қўллаш. 
Тажрибаларга асосланган ҳолда, фавқулодда вазиятнинг психологик модели 
амалиётда шуни кўрсатади: 
- тақлид қилишнинг турли воситаларидан фойдаланиш (ўқув симуляторлари, тутунли 
бомбалар, ракеталар (сигналлар), ёнғин аралашмалари ва бошқалар);
- нола, қичқириқ ва бошқаларни трансляция қилиш; 
- ёнғинларни яратиш, вайрон бўлган биноларнинг макетлари, шикастланган асбоб-
ускуналарни жойлаштириш, барча турдаги муҳандислик тўсиқлари, ариқлар, тузоқлар, 
йўллар ва кўприкларнинг вайрон бўлган участкаларини яратиш ва ҳоказо турли хил 
композицияларни амалга оширишдан иборат.
Юқоридаги воситалардан ҳал қилинаётган вазифаларга қараб, психолог раҳбарлар 
ва командирлар билан биргаликда ўқув фаолияти жараёнига қутқарувчининг ижобий 
фаоллигини ҳам, салбий руҳий ҳодисаларни ҳам келтириб чиқариши мумкин. Бўлиб ўтган 
турли хил психологик омилларни онгли равишда киритиш мумкин ва ушбу омилларни 
ўқув жараёнига моҳирона, ўйланган ҳолда жорий этиш, фавқулодда вазиятларда қутқарув 

---