Tayyorlash vaularnimalakasinioshirishinstituti elektronika va elektrotexnika

Aktiv qarshilik, induktiv va sig‘im elementlari ketma-ket ulangan o‘zgaruvchan tok zanjiri

3-rasm 4-rasm

1441. 
      Aktiv qarshilik, induktiv va sig‘im elementlari ketma-ket ulangan bo‘lgani uchun zanjirdan bir xil tok o‘tadi:
      
1442. 
      
      
1443. 
      Aktiv qarshilikda tok va kuchlanish bir xil o‘zgaradi, ya’ni kuchlanish ifodasi kabi o‘zgarishga ega:
      
1444. 
      
      
1445. 
      bu erda - aktiv kuchlanishning amaliy qiymati.
      
1446. 
      Induktivlikda kuchlanish tokdan 90⁰ ga o‘zib ketadi:
      

1447. 
      
      
1448. 
      bu erda - induktiv kuchlanishning amaliy qiymati; - induktiv qarshilik bo‘lib, bu ham Om larda o‘lchanadi. Sig‘im qarshilikda kuchlanish tokdan 90⁰ ga kechikib o‘zgaradi (4-rasm):
      

1449. 
      
      
1450. 
      bu erda - sig‘im kuchlanishning amaliy qiymati;
      
1451. 
      - sig‘im qarshilik.
      
1452. 
      Induktiv qarshilik sig‘im qarshilikdan kattalik sharti ( ) asosida vektor diagramma tuzamiz. (4-rasm). Unda umumiy kuchlanish U, aktiv kuchlanish U_a va reaktiv kuchlanish to‘g‘ri burchakli uchburchakni tashkil qiladi, undan Pifagor teoremasiga ko‘ra umumiy kuchlanishni topamiz:
      

1453. 
      
      

1454. 
      bu erda - zanjirning umumiy qarshiligi; - zanjirning reaktiv qarshiligi.
      
1455. 
      bo‘lgan zanjirlar uchun reaktiv qarshilik musbat va induktivlik xususiyatiga ega bo‘ladi. bo‘lgan hollarda zanjirning reaktiv qarshiligi manfiy va sig‘imli xususiyatga ega. Umumiy tok va kuchlanish o‘rtasidagi faza bo‘yicha burchak siljishini 4-rasmdagi vektor diagrammadan topamiz:
      

1456. 
      
      

1457. 
      :
      
1458.