Tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy

2.2. “Sinkveyn” metodi haqida umumiy tushuncha 

“SINKVEYN” METODI 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

―Sinkveyn‖  atamasi  fransuzcha  ―besh  qatordan  iborat‖  she‘r  ma‘nosini 

bildiradi. 

“Sinkveyn”  metodi  “O„qish  va  yozish  asosida  tanqidiy  fikrlashni 

rivojlantirish  dasturi”da  ko„zda  tutilgan  har  bir  ta‟lim  oluvchining  fikrlash 

faolligini  oshirish,  ularda  tanqidiy  fikrlash  qobiliyatini  rivojlantirishga  xizmat 

qiladigan  metoddir.  Sinkveyn  bu  –  ―besh  qatordan  iborat‖    o‗ziga  xos  qofiyasiz 

she‘r  bo‗lib,  u  biror  voqea  munosabati  bilan  yoziladigan  yoki  refleksiya 

qilinadigan axborot va materiallarning qisqa ifodalarda sintezlanishini talab etadi.  

Sinkveyn  ko‗rinishidagi  she‘rda  mashg‗ulot  mavzusi  va  unga  doir 

o‗rganilayotgan tushuncha, hodisa, voqea haqidagi axborotni o‗quvchi-talaba so‗zi 

bilan  umumlashtirilgan  holda  turli  variantlarda  va  turli  nuqtai  nazarlar  orqali 

ifodalanadi. Hozirda sinkveyn yozishning muayyan tartibi shakllangan. 

Sinkveynni yozib chiqish qoidasi quyidagicha: 

―Sinkveyn‖  metodi  –  mashg‗ulot  mavzusiga  doir 

axborotlarni  qisqacha  bayon  qilish,  murakkab  g‗oyalarni, 

his-tuyg‗ularni,  tasavvurlarni  bir  nechta  so‗zlar  vositasida 

aniq  va  qisqa  bayon  qilishni  o‗rgatish  imkoniyatini 

beruvchi interfaol ta‘lim metodidir.

   

J.Still, K.Mereds, Ch.Temil tomonidan ishlab 

chiqilgan.   

 

---

Abdullaeva F.I.

 

14 

1.  Birinchi  qatorda  bir  so‗z  bilan  mavzu  yoki  muammo  yoziladi  (odatda,  ot 

turkumiga oid so‗z bilan). 

2. Ikkinchi qatorda mavzu yoki muammo ikki so‗z bilan tavsif qilinadi (sifat 

turkumiga oid ikki so‗z bilan). 

3.  Uchinchi  qatorda  ushbu  mavzu  yoki  muammo  bo‗yicha  xatti-ha-rakatlar 

uch so‗z bilan tavsif etiladi. 

4.  To‗rtinchi  qatorda  bir  so‗z  bilan  ifodalangan  mavzu  yoki  muam-moga 

aloqadorlikni  ko‗rsatuvchi  to‗rt  so‗zdan  iborat  hissiyotni  ifo-dalovchi  gap  (ibora) 

tuziladi; 

5.  Beshinchi  qatorda  mavzuning  mohiyatini  takrorlovchi  bir  so‗zdan  iborat 

sinonim yoki mohiyatining yangicha ifodasi yoziladi: 

Amaliyotda sinkveyn: 



  murakkab axborotni sintezlash quroli; 



 

o„quvchi-talabalar tushuncha zaxirasini baholash vositasi; 



  fikrni ijodiy ifodalash vositasi sifatida juda foydalidir. 

Sinkveyn 

tushunchalar 

va 

axborotlarni 

refleksiyalash, 

sintezlash 

va 

umumlashtirishda tezkor, ayni zamonda qudratli qurol hisoblanadi.

1 

Agar  sinkveyn  ma‘lum  bir  mavzu  o‗rganilgandan  so‗ng  tuzilsa,  uning  asosiy 

xususiyatlari, mohiyati tushunilib, yakunlanadi. Sinkveyn  materiallar  ustida  o‗ylashga, 

murakkab  axborotni  sintezlashga  yordam  beradi.  Ijodiy  ishlash  imkoniyati  kelib 

chiqadi. 

―Sinkveyn‖  metodini  nisbatan  adabiyot,  falsafa,  tarix  va  boshqa  shunga 

o‗xshash  fanlarda  qo‗llash  osonroq.  Sababi,  ularning  sifati  va  harakati  bilan 

bog‗lovchi sinonim so‗zlarni topish oson. Iqtisodiy fanlarda esa, kategoriyalarning 

sinonimini topish qiyinroq. Lekin uni boshqacha usullar bilan qo‗llasa bo‗ladi. Ana 

shu qiyinchilik uni qo‗llashning qiziqarli bo‗lishiga olib keladi. 

                                                           

1

 Qаrаng: Azizхodjayevа. N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat .- T.: 2006, 39-45-bеtlаr. 

---

Abdullaeva F.I.

 

15 

―Sinkveyn‖  metodidan  iqtisodiy  kategoriyalarni  o‗rganishda  foydalanishni 

quyidagi misol yordamida ko‗rish mumkin.