Tayyorladi: rahimova dilfuza

70- Болаларда қон яратиш тизими анатомо-физиологик ҳусусиятлари.
Qon hosil bo`lishi yoki gemopoez— qon shaklli elementlarining hosil bo`lishi va etilishi jarayoni hisoblanadi.
Homila ichi rivojlanish davrida homilada qon hosil bo`lishning uchta ketma-ket bir – birini almashtiruvchi davrlar tafovut qilinadi:
1— embrional (megaloblastik) davr, ikki haftalik embriondagi sariq tananing qon orolchalarida megaloblastlar (birlamchi eritroblastlar) — tarkibida yadro va embrional tipdagi N saqlovchi yirik hujayralar hosil qilinadi.
2—jigarli davr, gestatsiyaning 7 haftasidan boshlanib, 5oylikda maksimumga etadi. Jigarda eritroblastlar va eritrotsitlar hosil bo`ladi. Gestatsiyaning 3—4-oylarida gemopoezga taloq qo`shiladi. Unda eritro-, granulo- va megakariotsitopoez ishlab chiqariladi. Homila ichi rivojlanishida 20 haftalardan aktiv limfopoez paydo bo`ladi.
3—suyak ko`migi (medullyar) davr, gestatsiyaning 4-5-oylaridan shakllanib, sekin – asta asosiy qon hosil qiluvchi a`zo bo`lib qoladi.
71- Болаларда оғиз бўшлиғи, халқум, қизилўнгач анатомо-физиологик ҳусусиятлари. Og`iz bo`shlig`i
Yangi tug`ilgan chaqaloqlar va emizikli bolalarning og`iz bo`shlig`i nisbatan kichik hajmga ega. Yangi tug`ilgan chaqaloqlarning lablari qalin bo`lib, ichki qismida ko`ndalang burmalar joylashgan. Og`izning aylana muskuli yaxshi rivojlangan. Yangi tug`ilgan chaqaloqlar va emizikli bolalarning terisi va yonoq muskullari orasida yumaloq yog` tanachasi (Bish yog` yostiqchalari) joylashgan, shu hisobiga ularning yuzlari do`mboq va aylana bo`lib, ushbu tanachalar bolaning 4 yoshidan boshlab atrofiyaga uchraydi. Qattiq tanglay yassi, yumshoq tanglay esa kalta va qariyb gorizontal holatda bo`ladi. Chaqaloqlarning tili kalta, keng, qalin va kamharakat, og`iz bo`shlig`ini to`liq egallaydi. Yonoqlarning shilliq qavatida, yuqori va pastki jag` orasida bo`rtib chiqqan burma aniqlanadi. Qattiq tanlayda ko`ndalang burmalar, milklarda esa burmasimon hosilalar bo`lib, ular emish jarayonida og`iz bo`shlig`ining germetizatsiyasini ta`minlaydi. Yangi tug`ilgan chaqaloqlar qattiq tanglayining o`rtasida so`lak bezlarining retension kistalari- sarg`ish hosilalar- Bon tugunchalari joylashgan. Ular 1 oyning oxirida so`riladi. Bolalarning birinchi 3-4 oyligiga qadar og`iz bo`shlig`i nisbatan quruq bo`lib, ushbu holat so`lak bezlarining etarlicha rivojlanmaganligi va so`lak tanqisligi oqibatida kuzatiladi.
Halqum
Emizikli bolalarda halqum voronkasimon shaklda bo`ladi. Hiqildog`ning kirish qismi qattiq tanglayning pastki orqa chegarasia joylashgan bo`lib, og`iz bo`shlig`i bilan birikkan. Ovqat hiqildog`ning yon tomonlari orqalib harakatlanib, bolaning bir vaqtni o`zida ham nafas olib, ham yutinishini va to`xtovsiz emishini ta`minlaydi.
Qizilo`ngach
Ilk yoshdagi bolalar qizilo`ngachining xususiyatlari: asosan voronkasimon shakl kasb etadi, aniq ko`rinib turadigan vaskulyarizatsiyaga ega, mushak tolalari va elastik to`qimalar yetarlicha rivojlanmagan, nisbatan katta hajmda va bezlari kam bo`ladi.