Tayyor mahsulotni sotish bazasini loyihalash

1.2 Mahsulotlarni, ishlarni, xizmatlarni sotishni hisobga olish usullari
Mahsulotlarni sotish tuzilgan shartnomalarga muvofiq yoki belgilangan tartibda amalga oshiriladi bepul sotish to'g'ridan-to'g'ri aholiga bozor narxlari bo'yicha, ya'ni bir xil mahsulotlar bozorida talab va taklifning o'zaro ta'siri jarayonida va u mavjud bo'lmaganda, taqqoslanadigan iqtisodiy (tijorat) sharoitlarda mintaqada shakllangan narxlar tushuniladi. Mahsulotlarni sotish turli xil shartnomalar, masalan, ayirboshlash shartnomasi, komissiya shartnomasi va boshqalarni tuzish asosida amalga oshiriladi.
Ayirboshlash shartnomasi asosida tovarlar, xizmatlar, mahsulotlarni sotishni ko'rib chiqing. Amaldagi qonunchilikka muvofiq, ayirboshlash shartnomasi bilan tomonlarning har biri bir tovarni boshqa tomonga boshqasiga o'tkazish majburiyatini oladi. Shu bilan birga, oldi-sotdi shartnomasi qoidalari, tomonlarning har biri o'zi topshirish majburiyatini olgan tovarning sotuvchisi va evaziga qabul qilish majburiyatini olgan tovarning xaridori deb e'tirof etilganda to'liq rioya qilinadi. Ayiriladigan tovarlarga bo'lgan egalik huquqi majburiyatlar bajarilgandan so'ng bir vaqtning o'zida birjada ishtirok etuvchi tashkilotlarga o'tadi. Shunga ko'ra, mahsulotni (ishlarni, xizmatlarni) sotishdan tushgan tushumlar bir vaqtning o'zida buxgalteriya hisobida aks ettiriladi.
Ayirboshlash shartnomasi bo'yicha xo'jalik operatsiyalarini aks ettirish uchun e'lon qilish misolini ko'rib chiqaylik .
Misol: Ayirboshlash shartnomasi bo'yicha tashkilot 170 000 rubl uchun materiallar oladi, ular bo'yicha QQS 34 000 rublni tashkil qiladi. Buning evaziga tashkilot tayyor mahsulotni xaridorga jo'natadi, mahsulot narxi 170 000 rubl, QQS 34 000 rubl.
Buxgalteriya hisobida quyidagi yozuvlar kiritiladi:
jadval 2

	operatsiyalar	hujjatlar
1	Materiallar hisobga olinadi balansdan tashqari hisob	Ayirboshlash shartnomasi, yetkazib beruvchi hisob-fakturasi
2	Tayyor mahsulotlar jo'natiladi	Ayirboshlash shartnomasi, hisob	62/1	90/1	204000
3	QQS olinadi	Hisob-faktura	90/3	68	34000
4	Sotilgan mahsulotlarning haqiqiy ishlab chiqarish tannarxi hisobdan chiqariladi	Buxgalteriya hisobi	90/2	43	120000
5	Mahsulotlarni sotishdan olingan foyda aks ettiriladi	Buxgalteriya hisobi	90/9	99	50000
6	Mulk balansdan tashqari schyotning debetiga chiqariladi	Buxgalteriya yordami	-	002	170000
7	Kapitallashtirilgan va olingan materiallarning narxini aks ettirdi	Ayirboshlash shartnomasi va yetkazib beruvchi hisob-fakturasi	10	60	170000

Shunday qilib, dan bu misol shundan kelib chiqadiki, material birinchi navbatda 002 balansdan tashqari schyotning kreditiga kiritiladi. Tashkilot tayyor mahsulotni jo'natgandan so'ng, soliqlarni to'lagan, shuningdek, sotilgan mahsulotning haqiqiy tannarxini hisoblab chiqqandan so'ng va mahsulotni sotishdan olingan foyda, mulk ilgari olingan 002 balansdan tashqari schyotdan hisobdan chiqariladi. Bundan tashqari, misoldan kelib chiqadiki, har bir xo'jalik muomalasi turli hujjatlar bilan birga keladi.

Komissiya shartnomalari asosida tovarlar va mahsulotlarni sotishni ko'rib chiqing. Komissiya shartnomasining o'ziga xos xususiyati shundaki, mahsulot vositachiga (komissiya agentiga) berilganda mulk huquqi unga o'tmaydi. Shuning uchun komissiyaga o'tkazilgan mahsulotlar va boshqa tovarlar tashkilot tomonidan o'z aktivlarining bir qismi sifatida hisobga olinadi. Tovarlar mulkdor (yuk jo'natuvchi) tomonidan emas, balki komissioner tomonidan sotilganligi sababli, mahsulot sotilganligini buxgalteriya hisobida aks ettirish uchun komissionerning xaridorga tovar jo'natilganligi to'g'risidagi hisoboti asos bo'ladi. Komissiya shartnomasida komitentning hisob-kitoblarda ishtirok etishi nazarda tutilishi mumkin yoki nazarda tutilmasligi mumkin. Agar u hisob-kitoblarda qatnashmasa, direktor yakuniy mijozlar bilan hisob-kitoblarni mustaqil ravishda amalga oshiradi va faqat uning komissiyasi agent hisobiga tushadi. Agar vositachi hisob-kitoblarga jalb qilingan bo'lsa, u holda yuk jo'natuvchi faqat tovarning oxirgi xaridorlari (yetkazib beruvchilari) bilan mustaqil ravishda hisob-kitob qiladigan komissioner bilan hisob-kitoblarni amalga oshiradi.
Ushbu munosabatlarga muvofiq mahsulotlarni komissiya asosida sotishni hisobga olish amalga oshiriladi. Sotish uchun qabul qilingan tovarlar komissioner tomonidan 004 «Komissiyaga qabul qilingan tovarlar» balansdan tashqari schyotida aks ettiriladi. Sotish paytida xaridorlar tomonidan to'lanishi kerak bo'lgan summa, shu jumladan QQS, komitent tomonidan xaridorlarga 76-sonli "Hisob-kitoblar" kredit schyoti bo'yicha tovarlar chiqarilgan (jo'natilgan) sanada aks ettiriladi. turli qarzdorlar tomonidan va kreditorlar "62-"Xaridorlar va mijozlar bilan hisob-kitoblar" hisobvarag'i bilan yozishmalarda.
Komissionerga to'lanadigan haq miqdori u tomonidan 90 "Sotish" krediti va 76 "Turli qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar" debeti bo'yicha hisobga olinadi. Hisoblangan komissiya bo'yicha QQS summasi 90 "Sotish" debetida 68 "Byudjet bilan hisob-kitoblar" yozishmalarida aks ettiriladi. Xaridorlar tomonidan to‘langan mahsulot va tovarlar uchun jo‘natuvchi oldidagi qarzga nisbatan QQS 68-schyotning krediti bilan korrespondensiya bo‘yicha 76 debet bo‘yicha aks ettiriladi. Yuk jo‘natuvchi oldidagi qarz to‘langandan so‘ng hisoblangan QQS teskari prokat yo‘li bilan hisobdan chiqariladi.
Asosiy yetkazib beruvchi (yuk jo‘natuvchi) 43-“Tayyor mahsulot” va 41-“Tovarlar” schyotlari bilan korrespondensiyada 45-“Yuklangan tovarlar” schyoti bo‘yicha komissiyaga o‘tkazilgan mahsulotlarni hisobga oladi. Tovar va mahsulotlarni sotishdan tushgan tushumlar, shu jumladan QQS komissioner xaridorga mahsulot jo‘natilganligi to‘g‘risida bildirishnoma olgan zahoti buxgalteriya hisobida aks ettiriladi. Bunda sotilgan mahsulot tannarxi 45-kredit schyotining 90-schyoti debetlanadi, sotishdan tushgan tushum esa 62-schyot debeti va 90-schyot kreditida aks ettiriladi.
Komitentni sotishdan tushgan tushum, komissiya qanday shaklda tuzilganidan qat'i nazar, komissiya shartnomasi bo'yicha xaridordan komissionerga olingan barcha summa: belgilangan miqdor, bitimning foizi yoki savdo marjasi. Vositachi tashkilotning mahsulot va tovarlarni sotish bo'yicha xizmatlari uchun to'lov tashkilot - jo'natuvchini sotish xarajatlarida hisobga olinadi.
Buxgalteriya hisoblarini AQSh bilan solishtirganda, AQShda tushunchalar mavjudligini ta'kidlash kerak balansdan tashqari yo'q. Komissiyaga qabul qilingan tovarlar ham ikki martalik kiritish bilan aks ettiriladi. Bu firmaning aktivdagi mulki uni tashkil etmaydigan ob'ektlar qiymatiga ko'payishiga olib keladi. Shunga ko'ra, Amerika balansining passivlarida paydo bo'ladi Ta'minotchilar bilan hisob-kitob qaysi emas. Masalan, direktor oldidagi qarz faqat komissiyaga topshirilgan tovarlar sotilgandan keyin paydo bo'ladi. Rus nazariyasi va amaliyotida, aksincha, ular foydalanadilar ikki tomonlama kirish tashkilotning mulkini tashkil etadigan narsalarni hisobga olish.
Shunday qilib, mahsulotni sotishni hisobga olish shartnomaning ma'lum bir turiga bog'liq, ammo qo'shimcha ravishda, tashkilot mahsulot sotiladigan bozor narxini aniqlashi kerak.
Tashkilotlar bozor narxini aniqlash uchun quyidagi usullardan birini qo'llashlari mumkin :
1. Qimmatbaho usul. Tegishli turdagi mahsulotlar, ishlar, xizmatlar uchun bozor narxi sarflangan xarajatlar va marja yig'indisi sifatida shakllanadi. Kelgan xarajatlar summalari muayyan turdagi mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish uchun xarajatlarning ayrim turlarini hisobga olishning o'rnatilgan amaliyotidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Belgilangan qiymat bozorning tegishli segmenti uchun maqbul va odatiy narxni ta'minlaydigan limitda foyda olish uchun o'rnatiladi.
2. Sotishdan keyingi narx usuli... Bu mahsulotlar, ishlar, xizmatlarning bozor narxini, marjani hisobga olgan holda, keyingi sotish (qayta sotish) narxidan sotib olishda oqilona xarajatlarni hisobga olmaganda hisoblashni o'z ichiga oladi. Shunday qilib, mahsulotning bozor bahosi chegaralari noaniq bo'lgan talab va taklif ta'siri ostida tegishli bozor segmentida shakllanayotganligi e'tirof etiladi.