Tayanch konspekt

Elektrodinamik o`lchash mexanizmi va asboblari.

Ikkita bir xil 1 va 1' šo`zђalmas ђaltaklardan, šo`zђaluvchan 2 ђaltakdan o`zgarmas toklar I<sub>1</sub>,I<sub>2</sub> o`tganda ќar bir o`ram atrofida magnit maydoni ќosil bo`ladi (1.4-rasm).

1.4-rasm

I₁ va I₂ toklar ќosil šilgan magnit maydonlarining o`zaro ta`sirida aylantiruvchi moment M_a (1.6) ќosil bo`ladi.

Tokli šo`zђalmas va šo`zђaluvchan ђaltaklarning elektromagnit maydon energiyasi šuyidagiga:

(1.10)

bu erda: L₁-šo`zђalmas ђaltaklarning induktivligi;

L₂-šo`zђaluvchan ђaltak induktivligi bo`lib, ular ђaltakning o`zaro ќolatiga boђliš emas.

M₁₂-o`zaro induktivlik koeffitsienti bo`lib, uning šiymati šo`zђalmas va šo`zђaluvchan ђaltak o`šlari o`rtasidagi burchakka boђliš. W_e (1.10) šiymatini (1.6) ifodaga šo`yib, aylantiruvchi moment ifodasini yozamiz.

(1.11)

Aylantiruvchi va teskari ta`sir etuvchi momentlar o`zaro teng bo`lganida asbob šo`zђaluvchan šismi uchun turђun ќolati vujudga keladi.

(1.12)

Bundan

(1.13)

(1.13) ifoda elektrodinamik o`lchash mexanizmlarining shkala tenglamasi deb ataladi. Toklar o`zgaruvchan bo`lsa, šuyidagi ifodaga ega bo`lamiz:

. (1.14)

bu erda -I₁ va I₂ - toklarning o`rtasidagi faza siljish burchagi.

(1.15)

Bunday asboblarning shkalasi notekis-kvadratik xarakterga ega bo`ladi.

Elektrodinamik o`lchash mexanizmlari ampermetr va vol`tmetrlar sifatida ќam ishlatiladi. Ular asosan šuvvatni o`lchash uchun vattmetr sifatida va logometrik printsipida yasalganida esa, fazometr va chastotometr sifatida ishlatiladi.

4.