Tayanch konspekt


Kattaliklarning birliklari



Download 1,76 Mb.
bet3/39
Sana23.01.2022
Hajmi1,76 Mb.
#405857
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   39
Bog'liq
12.Tayanch konspekt69

Kattaliklarning birliklari

Muayyan ob`ektni tavsiflovchi kattalik shu ob`ekt uchun xos bo`lgan mikdor tavsifiga ega ekan, bu kabi ob`ektlar o`zaro birgalikda ko`rilayotganda fakat mana shu mikdor tavsiflariga ko`ra tafovutlanadi. Buning uchun esa solishtirilayotganda ob`ektlararo biror bir asos bo`lishi lozim. Bu asosga solishtirish birligi deyiladi. Aynan mana shunday tavsiflash asoslariga kattalikning birligi deb nom berilgan.

Ko`rilayotgan fizikaviy ob`ektning ixtiyoriy bir xossasining mikdor tavsifi bo`lib, uning o`lchami xizmat kiladi. Lekin "uzunlik o`lchami", "Massa o`lchami", "sifat ko`rsatkichining o`lchami" degandan ko`ra "uzunligi", massasi", "sifat ko`rsatkichi" kabi iboralarni ishlatish xam leksik jixatdan, xam texnikaviy jixatdan o`rinli bo`ladi.O`lcham bilan kiymat tushunchalarini bir-biriga adashtirish kerak emas. Masalan, 100 g, 105 mg, 10-4 t - bir o`lchamni 3 xil ko`rinishda ifodalanishi bo`lib, odatda "massa o`lchamining kiymati" demasdan, "massasi (...) kg" deb gapiramiz. Demak kattalikning kiymati deganda uning o`lchamini muayyan sonli birliklarda ifodalanishini tushunishimiz lozim.
Kattalikning o`lchami - Ayrim olingan moddiy ob`ekt, tizim, xodisa yoki jarayonga tegishli bo`lgan kattalikning mikdori bo`lib xisoblanadi.

Kattalikning kiymati - kabul kilingan birliklarning ma`lum bir soni bilan kattalikning mikdor tavsifini aniklash.
Kiymatning sonlar bilan ifodalangan tarkibiy kismini kattalikning sonli kiymati deyiladi. Sonli kiymat kattalikning o`lchami noldan kancha birlikka farklanadi, yoki o`lchash birligi sifatida olingan o`lchamdan kancha birlik katta (kichik) ekanligini bildiradi yoki boshkacha aytganda Q kattaligining kiymati óni o`lchash birligining o`lchami [Q] va sonli kiymati q bilan ifodalanadi degan ma`noni anglashimiz lozim:

Q = q[Q].

Endi yana kattalikning birligiga kaytamiz.

Ikki xil metall kuvur berilgan bo`lib, birining diametri 1 m, ikkinchisiniki 0,5 m. Ularning ikkovini diametr bo`yicha solishtirish uchun, muayyan bir asos sifatida olingan birlik kiymatini olishimiz lozim bo`ladi


Kattalikning birligi deb - ta`rif bo`yicha sonli kiymati 1ga teng kilib olingan kattalik tushuniladi
Ushbu atama kattalikning kiymatiga kiradigan birlik uchun ko`paytiruvchi sifatida ishlatiladi. Muayyan kattalikning birliklari o`zaro o`lchamlari bilan farklanishi mumkin. Masalan, metr, fut va dyuym uzunlikning birliklari bo`lib, kuyidagi xar xil o`lchamlarga ega - 1 fut = 0,3048 m, 1 dyuym = 25,4 mm.ga tengdir.

Kattalikning birligi xam, kattalikning o`ziga o`xshash asosiy va xosilaviy birliklarga bo`linadi:




Download 1,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish