Tayanch konspekt

Muntazam xatoliklarni kamaytirish usullari

Umuman, muntazam xatolikni yukotish yuli anik bir ishlab chikilmagan. Lekin, shunga karamay, muntazam xatolikni kamaytirishni ba`zi bir usullari mavjud.

1. 
   Xatoliklar chegarasini nazariy jixatdan baxolash, bu uslub ulchash uslubini, ulchash vositalarining xarakteristikalarini ulchash tenglamasini va ulchash sharoitlarini taxlil kilishga asoslanadi. Masalan: ulchash asbobining parametrlari yoki tekshirilayotgan zanjirning ish rejimini bilgan xolda biz uning tuzatmasini (xatoligi) topishimiz mumkin. Xatolik, bunda, asbobning iste`mol kiluvchi kuvvatidan, ulchanayotgan kuchlanishning chastotasini oshishidan xosil bo`lishi mumkin.
   
2. 
   Xatolikni ulchash natijalari buyicha baxolash. Bunda ulchash natijalari xar xil printsipdagi usul va ulchash apparaturasidan (vositalaridan) olinadi. ulchash natijalari orasidagi fark - muntazam xatolikni xarakterlaydi. Bu uslub yukori aniklikdagi ulchashlarda ishlatiladi.
   
3. 
   Xar xil xarakteristikaga ega bulgan, lekin bir xil fizikaviy printsipda ishlaydigan apparatura yordamida ulchash usuli. Bunda ulchash kup marotaba takrorlanib, ulchash natijalari muntazam statistika usuli yordamida xam ishlanadi.
   
4. 
   o’lchash apparaturasini ishlatishdan oldin sinovdan utkazish. Bu usul xam anik ulchashlarda ishlatiladi.
   
5. 
   Muntazam xatoliklarni keltirib chikaruvchi sabablarni yukotish yuli. Masalan: tashki muxit temperaturasi uzgarmas kilib saklansa, ulchash vositasini tashki maydon ta`siridan ximoyalash maksadida ekranlashtirilsa, manba kuchlanishi turgunlashtirilsa (stabillashtirilsa) va x.k.
   
6. 
   Muntazam xatolikni yukotishning maxsus usulini kullash: urin almashtirish (o`rindoshlik), differentsial usuli, simmetrik kuzatishlardagi xatoliklarni kompensatsiyalash usuli.