Tayanch konspekt

2.Elektromagnit o`lchash mexanizmi.

Elektromagnit o`lchash mexanizmlari yassi (1.2-rasm) va dumaloš (1.3-rasm) ђaltakli šilib tayyorlanadi. Bu ђaltaklar šo`zђalmas bo`lib, ulardan o`lchanuvchi tok o`tadi. Bunda ќosil bo`ladigan magnit

1.3-rasm.

maydoni šo`zђaluvchan ikki o`zakka ta`sir etish ošibatida (1.2-rasm) bu o`zak ђaltak ichiga tortiladi, natijada o`š aylanib, ko`rsatkichni biror burchakka buradi. 1.2-rasmdagi šo`zђaluvchan o`zaklar bir xilda magnitlanadi; natijada šo`zђaluvchan o`zak šo`zђalmas o`zakdan itarilib, o`šni aylantiradi.

Umuman aylantiruvchi moment M_a magnit maydoni energiyasidan šo`zђaluvchan šism burilish burchagi bo`yicha olingan ќosilasiga teng.
. (1.6)

Ferromagnit o`zakli ђaltak magnit maydonining energiyasi.

. (1.7)

bu erda L-ђaltak induktivligi bo`lib, o`zakning ќolati va ђaltakning o`lchamlariga boђliš.

I-ђaltakdan o`tayotgan doimiy tok.

Šo`zђaluvchan šism muvozanat ќolatida bo`lganida.

M_a=M_T yoki =W. (1.8)

Bundan

(1.9)

(1.9) ifoda elektromagnit o`lchash mexanizmlarining shkala tenglamasi deb ataladi. Burilish burchagi  o`lchanayotgan tokning kvadratiga to`ђri proportsional. Ђaltakdan o`zgaruvchan tok o`tganda ќam  uchun (1.9) ifodaga ega bo`lamiz. Bu ќolda (1.9) ifodadagi I-tokning effektiv šiymatidir. Shu sababli elektromagnit o`lchash asboblari o`zgarmas va o`zgaruvchan tok zanjirida šo`llanishi mumkin. Ularning shkalasi notekis bo`lib, kvadratik xarakterga ega va bunday shkalaning boshlanђich šismidan foydalanish ancha nošulay.

Elektromagnit o`lchash mexanizmlari ampermetr, vol`tmetr sifatida va logometrik printsipida yasalganida esa fazometr, faradometr va chastotometrlar sifatida ishlatiladi.

3.