Таянч концпект

10.4. G‘arbiy Yevropada integratsiya jarayonlarining rivojlanishi
G‘arbiy Yevropa iqtisodiy integratsiyasi rivojpanishi jarayonini shartli ravishda to‘rtta bosqichga bo‘lish mumkin.
Birinchi bos’hich (50-yillar oxiri — 70-yillar o‘rtasi). Hamjamiyat xayotidagi "oltin asr"hisoblanadi. Ushbu bosqich bojxona ittifoqining muddatidan oldin tashkil etilishi yagona agrar bozorning nisbatan muvaffaqiyatli shakllantirilishi, YeIga uchta yangi mamlakat: Buyuk Britaniya, Daniya, Irlandiyaning kirishi bilan xarakterlanadi .
Ikkinchi bosqich (70-yillar o‘rtasi — 80-yillar o‘rtasi) YeI tarixiga Yevropa valyuta hamkorligi dasturi qabul qilinishiga, tashqi siyosiy kelishuvlarga muvaffaq bo‘linganligi sifatida kirdi.
Uchinchi bosqich (80-yillar ikkinchi yarmi — 90-yillar boshi) — Hamjamiyat tarkibining yanada kengayish bosqichi bo‘ldi. 1986 yilda Ispaniya va Portugaliyaning qo‘shilishi ilgari mavjud bo‘lgan mamlakatlararo nomutanosiblikning keskinlashuviga olib keldi.
To‘rtinchi bosqich (XX asrning 90-yillari o‘rtasi — XXI asr boshi) da Yagona Yevropa Aktiga muvofiq 1993 yil I yanvardan boshlab hamjamiyat chegaralari ichida ishlab chiqarish omillarining erkin xarakat qilishi joriy etildi. Amalda hamjamiyat doirasida yagona iqtisodiy makon paydo bo‘ldi, bu YeIning iqtisodiy integratsiyaning sifat jixatidan yangi booqichiga kirganligini anglatar edi.
Maastrixt shartnomasi asosida (1992 yil fevral) 1994 yil 1 yanvardan boshlab YeIH qatnashchi mamlakatlari soni 15 ta bo‘lgan Yevropa Ittifoqiga aylantirildi. YeI doirasida to‘liq yagona ichki bozor tashkil etish amalga oshirildi. Bundan buyongi integratsiya hamkorligi maqsadlari e’lon qilindi. Ular yagona valyuta — yevro emissiyasi xuquqi bilan yagona Yevropa banki, ichki chegaralarsiz yagona G‘arbiy Yevropa makoni barpo etilishini o‘z ichiga olar edi.
10.5. Amerika qit’asida integratsiya jarayonlari rivojlanishining xususiyatlari
Jahon xo‘jaligida integratsiyaon markazlardan biri Shimoliy Amerika hududi hisoblanadi. Shimoliy Amerika Erkin savdo assotsiatsiyasi — NAFTA tashkil etilishi va uning faoliyat ko‘rsatishi rivojlanayotgan integratsiya jarayonlaridan biridir.
Shartnomaning asosiy qoidalari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- AQSh, Kanada, Meksika o‘zaro savdo qiladigan tovarlarga bojxona poshlinalarini bekor qilish;
- Shimoliy Amerika bozorini o‘z tovarlarini Meksika orqali AQShga qayta eksport qilish yo‘li bilan Amerika poshlinalaridan xalos bo‘lishga urinuvchi Osiyo-Yevropa kompaniyalarining ekspansiyasidan himoya qilish;
- Meksikada bank va sug‘urta ishida Amerika va Kanada kompaniyalarining raqobatiga va kapital qo‘yishiga taqiqni qilish;
- atrof-muhitni qo‘riqlash bilan bog‘liq muammolarni xal qilish uchun uch tomonlama guruxlar tashkil etish.