Таянч концпект

Taraqqiyot uchun xalqaro yordam 2010 y.

Jadval № 1

Mamlakatlar	2001		2002		2002 da 2001 ga %
	Mln. doll.	YaIMning %	Mln. doll.	YaIMning %
Avstraliya	987	0,27	852	0,25	-6,3
Avstriya	423	0,23	457	0,25	9,2
Belgiya	820	0,36	866	0,37	6,7
Buyuk Britaniya	4501	0,32	4659	0,32	6,2
Germaniya	5030	0,27	4879	0,27	-1,5
Gresiya	226	0,20	194	0,19	-13,4
Daniya	1664	1,06	1599	1,01	-7,1
Irlandiya	235	0,30	285	0,33	20,0
Ispaniya	1195	0,22	1748	0,30	44,8
Italiya	1376	0,13	1493	0,14	8,8
Kanada	1744	0,25	1572	0,23	-7,1
Lyuksemburg	123	0,72	142	0,80	17,3
Gollandiya	3135	0,84	3155	0,82	-1,1
Yangi Zelandiya	113	0,25	111	0,25	1,1
Norvegiya	1264	0,80	1346	0,83	6,8
Portugaliya	271	0,26	267	0,25	-2,9
AQSh	9955	0,10	10884	0,11	7,0
Finlyandiya	371	0,31	389	0,33	5,7
Fransiya	4105	0,32	4293	0,34	5,9
Shveysariya	890	0,34	908	0,34	0,1
Shvesiya	1799	0,80	1576	0,76	3,1
Yaponiya	13508	0,28	9678	0,23	-18,1

Manbaa: Ekonomicheskoe obozrenie № 9, 2010
Birinchi jadvalni tahlil qiling, Muhokama kiling.


VIII. Muhokama uchun savollar:

1. 
   Rivojlanayotgan mamlakatlarning taraqqiyoti uchun yordamning qaysi shakllarini bilasiz?
   
2. 
   Rivojlangan mamlakatlarining moddiy yordami qay darajada samarali bo‘lishi mumkin?
   
3. 
   Barcha rivojlanayotgan mamlakatlar ham berilayotgan yordamni o‘zlashtirish uchun yetarli bo‘lgan infrastrukturaga egami?
   

Rivojlanayotgan mamlakatlar guruhiga qaysi davlatlar kiradi?
Rivojlanayotgan mamlakatlar necha guruhga bo‘lib o‘rganiladi?
Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotining qanday umumiy xususiyatlari mavjud?
Rivojlanayotgan davlatlar uchun xorijiy investitsiyalarni jalb etish qanday ahamiyatga ega?
Nima sababdan rivojlanayotgan va sanoati rivojlangan davlatlar o‘rtasidagi iqtisodiy rivojlanishdagi farq oshib bormoqda?
Rivojlanayotgan davlatlarning xalqaro qarzlari muammosi haqida gapirib bering.

3. 
   «JAHON IQTISODITYoI VA XIM» FANIDAN TALABALAR UChUN 
   

KEYS – STADILAR
Po‘lat kiritishga bojlar  qo‘yildi
AQShda po‘latni mamlakatga kiritishning yangi tariflarini o‘zida mujassamlashtirgan  qonun kuchga kirdi. Yangi stavkalar 30% ni tashkil qilib, 3 yil muddatgacha amal qiladi. Po‘latni import qilish shart-sharoitlarinio‘zgarganligi haqida 2002 yil mart oyining boshida e’lon qilingan edi. Prezident Bush bu qaror milliy metallurglarga kiritiladigan po‘latga tariflarning pastligi sababli yuzaga kelgan va uzoqqa chuzilgan krizisdan chiqib olishga yordam beradi, degan fikrda. Bu albatta boshqa po‘lat kuyuvchilar noroziligini keltirib chiqardi.
Yevroittifoq birinchilardan bo‘lib JSTga rasmiy ravishda o‘z shikoyatini bildirdi. Yevroittifoq po‘lat quyuvchilar vakillarining fikricha Yangi tariflar kiritilgani oqibatida  ushbu soxa  xar yili 2 mlrd. dollar foydadan voz kechishga majbur bo‘ladi. Yevroittifoq xam o‘z po‘lat quyuvchilarini ximoyalash maksadida AQShga qarshi sanksiyalar qo‘llashga hozirlanmokda. Bunday fikrlar jahonning boshqa davlatlari tomonidan xam bildirib o‘tildi. Yangi tariflar kiritishi Rossiya Federatsiyasi, Xitoy Braziliya, Yaponiya, Janubiy  Koreya, Norvegiya, Avstraliya va Yangi Zellandiya kabi davlatlar eksporti uchun zararlidir. Ammo Janubiy Afrika Respublikasi kabi rivojlanayotgan  davlatlar AQShning “qora  ro‘yxat”iga tushmagan. Shuningdek yangi tariflar Kanada, Meksika, Isroil va Iordaniya kabi AQSh bilan erkin savdo qilish to‘g‘risidagi shartnoma tuzilgan davlatlarga qo‘llanilmaydi.
Bundan tashqari tariflarining  tasdiqlanishi AQShning po‘lat maxsulotlarini ishlatuvchi kompaniyalar noroziligiga xam sabab bo‘ldi. Ularning fikriga ko‘ra, buning oqibatida po‘latning narxi oshadi va  soxadagi ishchilar soni qisqaradi. Djordj Bush yangi tariflar kiritilayotganida bunday natija bo‘lishini kutgan edi. Ammo siyosiy mantiq va muammoni keskin choralar ko‘rish bilan bartaraf etish ustun keldi. Po‘lat quyish kompaniyalari shu yil Kongressda bo‘ladigan saylovlarda xal qiluvchi rol o‘ynashlari mumkin. Bundan tashqari ular 2004 yilgi prezident saylovlariga xam ta’sir ko‘satishlari mumkin. AQShning yangi tariflar kiritishi masalasi JST da bir necha oy va xatto yillab davom etishi mumkin. Bu masala AQShning xarakatiga qarshi savdo sheriklari amalga oshiradigan xarakatlardan keyin yanada aktuallashishi turgan gap. Iqtisodiy xamkorlik va rivojlanish tashkiloti(OECD) fikricha, ishlab chiqaruvchi kompaniyalar o‘z biznesining daromadliligini saklash maqsadida o‘z quvvatini 100 mln. tonnagacha kamaytirishi lozim.
Topshiriklar
1.  Yukoridagi xolda tashki savdo siesatini boshqarishning  kaysi usuli kullanmokda?
2.  AQShga po‘lat  importini  cheklashda kaysi instrumentlardan foydalanish taklif kilinmokda.
3.  Import cheklanganda kimlarga zarar va  kimlar bundan yutadi?
4.  Yukoridagi xolda iqtisodiy integratsiyaning rolini tushuntirib bering.
1.  Nega Yevropa  mamlakatlari  JSTga murojaat etmokdalar?