Таянч концпект

4.2. Jahon ishchi kuchi bozorining mohiyati va paydo bo‘lish sabablari
Xalqaro ishchi kuchi migratsiyai uzoq tarixga ega bo‘lsada, faqatgina XX asrga kelib ishlab chiqarish omillari harakatining yetakchi ko‘rinishlaridan biriga, binobarin XIMning alohida sohasiga aylandi.
Buni quyidagi sabablar bilan bog‘lash mumkin:
• xo‘jalik hayotining baynalmilallashuvi;
• ijtimoiy-demografik o‘zgarishlar;
• fan-texnika va axborot sohasidagi inqilob;
• integratsiya jarayonlarining rivojlanishi;
• transmilliy korporatsiyalar faoliyati.
4.3. Mehnat migratsiyasining asosiy yo‘nalishlari va markazlari
Mehnat migratsiyasi deyarli barcha milliy iqtisodiyotlarga xos jarayondir. Biroq uning jadallik darajasi jahonning u yoki bu hududlarida sezilarli farq qiladi. Mehnatkash-migrantlarning eng jadal oqimi ishchi kuchini eksport/import qiluvchi mamlakatlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi darajasida va tabiiy demografik o‘sish sur’atida jiddiy farq bo‘lganda kuzatiladi. Migratsiyaning asosiy to‘rtta yo‘nalishlari ichida jami migratsiya oqimining hajmi bo‘yicha rivojlanayotgan mamlakatlardan rivojlangan mamlakatlar tomon ishchi kuchlarini ko‘chishi birinchi o‘rinda turadi. Mutaxassislar quyidagi migratsiya oqimlarini alohida ko‘rsatib o‘tishadi: G‘arbiy Yevropa va Shimoliy Amerika mamlakatlari o‘rtasida, sobiq sotsialistik mamlakatlardan bozor iqtisodiyotli mamlakatlarga, rivojlanayotgan yoki o‘tish davri iqtisodiyotli davlatlar o‘rtasida (mas. Janubiy Amerika chegarasida, Ukrainadan Rossiyaga).Keyingi yigirma yil ichida migrantlarni o‘ziga jalb etuvchi yangi markazlar vujudga keldi. Ularning ichida Fors ko‘rfazi mamlakatlari (Saudiya Arabistoni, Qatar, Quvayt, Baxrayn, Birlashgan Arab Amirligi) va Lotin Amerikasi (Argentina, Braziliya, Meksika) xamda Osiyoning (Indoneziya, Malayziya, Singapur, Tayvan) yangi industrial mamlakatlarini ajratib ko‘rsatish mumkin. Afrika qit’asida esa bunday markaz JAR hisoblanadi.
4.4. Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasining milliy iqtisodiyotga ta’siri
Ishchi kuchi ko‘chib yurishining iqtisodiy sababi mehnatga to‘lanadigan xaqning turli davlatlarda turlichaligidir. Xalqaro ishchi kuchi harakatining asosiy bosh sababi, demak, turli davlatlarda o‘rtacha real ish haqi darajasining har xilligida.