Таянч концпект

6-MAVZU: JAHON IQTISODIYOTIDA ERKIN IQTISODIY XUDUDLARNING TUTGAN O‘RNI


KEYS
AQSh bilan savdo urushida YeI ning eng katta galabasi
YeI mamlakatlari zamonaviy “savdo urushlari” tarixida uzlarining eng katta muvaffakiyatini nishonlamokdalar: yevropa mamlakatlari “banan” va “gusht” urushlari uchun revansh olishga muvaffak bulishdi. Utgan xafta oxirida jahon savdo tashkiloti AQSh va YeI orasidagi solik imtiezlari bilan boglik muammoni xal kilish uchun verdikt chiqardi, bunda YeI mamlakatlari AQSh ga karshi 4 mlrd. doll. savdo sanksiyasini kullashi nazarda tutilgan .Solik imtiezlari borasidagi kelishmovchiliklar YeI JST ga 2000 yil noyabrida AQSh maxsulotlariga nisbatan 4,043 mlrd. doll. xajmida jazo choralari kullashi haqida arz qilganida boshlangan edi.Evroapaliklarning fikriga kura AQSh uz eksportini chet el savdolarini amalga oshiruvchi korporatsiyalarini kullab kuvvatlash orkali subsidiyalar berdi.2001 yil iyun oyida JST AQSh ning bunday qarori urnatilgan tartib koidalarga tugri kelmasligi haqida ogoxlantirdi.AMMo AQSh kongressi bu qarorni bajarilishini nokonuniy deb topmadi.Bunda kongress oldida murakkab dilemmani xal kilish kerakligi haqidagi muammo kundalang turadi: JST ning qaroriga buysunish yeki JST ning verdiktiga nisbatan xech kanday ta’sir bildirmaslik.Oxirgi xolda AQSh ga YeI tomonidan karshi javob sifatida 4 mlrd. doll. mikdorida sanksiya kullanilishi mumkin.Vaxolanki, na AQSh va na YeI kelishmovchilikni jiddiy tus olishidan manfaatdor.
Bu jarayonda YeI birinchi bo‘lib muammoni ijobiy xal kilish uchun dastlabki kadamni tashladi.EI ning savdo ishlari bo‘yicha komissari Paskal Lami Walt Street Journal gazetasiga bergan intervyusida sanksiya berishning oxirgi sanasini anik urnatmasligini ta’kidlab utdi.Uning fikriga kura AQSh kongressi uchun konunni rad etishga kamida bir yil muddat kerak.EI raxbariyati ikki oy davomida javob choralari kurilishi mumkin bo‘lgan AQSh maxsulotlari ro‘yxatini tuzib chikishini bildirib utdi.Xususan ba’zi AQSh maxsulotlariga bojxona bojlari 100% ni tashkil kilishi mumkin.Tuziladigan ro‘yxatga don maxsulotlari ,pulat, tekstil sanoati maxsulotlari, alyuminiy, yadro reaktorlari va samoletlar kiritilishi mumkin.Noyabr oyida tuzilgan ro‘yxatni YeI ning 15 ta mamlakatiga kurib chikish uchun takdim kilinadi.Bu AQSh ga kullanilishi mumkin bo‘lgan sanksiyaning birinchi boskichi buladi.Agar AQSh tomoni solik imtiezi tugrisidagi konunni qayta kurib chikmasa, ikkinchi boskichda ro‘yxat Yana bir kancha tovarga tuldiriladi.Kuzatuvchilar fikriga kura solik imtiezi tugrisidagi galaba yevropaliklarni ruxlangantirgan xolda Vashingtonga karshi “pulat urushida” yangi kaxramonliklar sari undashi turgan gap. Eslatib utamiz, 20 martda AQSh import kilinadigan pulat uchun 30 % lik bojlarni kuygan edi , ammo YeI karshi sanksiyalar kullashini ta’kidlaganda , Vashington bojlar kullanilishi kuzda tutilgan metallurgiya maxsulotlari ro‘yxatidan 178 tasini chiqarib tashlashini e’lon kildi.Ammo YeI davlatlari AQSh dan pulat import kilish uchun bojlarni butunlay bekor kilishini talab kilmokda.


Topshiriklar
1.Bu yerda kanday savdo siesati tugrisida gap ketmokda?
2.Tomonlar kaysi instrumentlardan foydalanmokdalar?
3.Savdo urushidan kimga zarar va kimga manfaat bor?
4.Xalqaro savdo munosabatlarining urni kanday?