Таянч докторант тижорат банклари кредит портфели ва уни

www.interfinance.uz  2 
тутади. 
Эътироф этиш жоизки, тижорат банкларининг кредитлари мамлакатимиз 
иқтисодиётининг барқарор ривожланишини таъминлашда муҳим ўрин тутмоқда. 
1-жадвал 
Ўзбекистон Республикасида номинал ялпи ички маҳсулот (ЯИМ), тижорат 
банклари кредитларининг миқдори ва даражаси

1

 
Кўрсаткичлар 
йиллар 
2011 2012 2013 2014 2015 2016 
Номинал ЯИМ, трлн.сўм 
77,8 
96,6 118,9 144,9 171,4 199,3 
Тижорат банклари кредитлари, трлн. 
сўм 
15,7 
20,4 
26,5 
34,8 
42,7 
53,4 
Тижорат банклари кредитларининг 
ЯИМ нисбатан даражаси,% 
20,2 
21,1 
22, 
24,1 
24,9 
26,8 
Манба: Муаллиф томонидан тузилган 
1-жадвалда келтирилган маълумотлардан кўринадики, 2011-2016 йилларда 
Ўзбекистон Республикасининг номинал ялпи ички маҳсулоти ва тижорат 
банклари кредитларнинг ҳажми ўсиш тенденциясига эга бўлган. Иқтисодиётнинг 
реал секторига йўналтирилган кредит қўйилмалари ҳажми 2016 йилда 25,1 фоизга 
ошиб, 2017 йил 1 январь ҳолатига 53,4 трлн. сўмга етганлиги, кредитларнинг 
ЯИМ нисбатан даражаси 26,8 фоизни ташкил этган. Бу эса, мамлакат 
иқтисодиётини модернизациялаш босқичида ишлаб чиқарилаётган товарлар ва 
кўрсатилаётган хизматлар ҳажмининг барқарор ўсиш суръатларига эга эканлиги 
ҳамда тижорат банкларининг кредитлаш имкониятини тобора ошиб 
бораётганлиги билан изоҳланади. 
Шунингдек, таҳлил қилинган давр мобайнида тижорат банклари 
кредитларининг ЯИМга нисбатан даражасининг ўсиш тенденцияси кузатилган. Бу 
эса, мамлакат иқтисодиётининг пул маблағлари билан таъминланганлиги 
даражасини ошириш нуқтаи-назаридан муҳим аҳамият касб этади. 
Ўз навбатида, тижорат банкларининг кредитлаш имкониятини янада 
ошириш улар кредит портфелининг сифатига боғлиқ. Бу эса, банклар кредит 
портфелини бошқариш самарадорлигини оширишни тақозо этади. 
Иқтисодий адабиётларда тижорат банкларининг кредит портфели кўпчилик 
иқтисодчи олимлар томонидан турлича талқин қилинади. Уларнинг айримларини 
кўриб чиқсак. Масалан, К.Ж.Бралтрон ва Д.Мак Нотонларнинг фикрига кўра, 
тижорат банкларининг кредит портфели - бу кредитларни маълум белгиларга кўра 
туркумланишидир

2

. Ушбу таърифда кредит портфели кредитнинг маълум бир 
белгиларига қараб ажратилиб, улар таснифланади. 
Банкларнинг кредит портфели – бу турли хил кредит рискларига асосланган 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий электрон журнали. № 6, декабрь, 2017 йил