Таянч-ҳаракат тизимининг тузилиши ва аҳамияти Маърузачи: б ф. н., доц. Раҳматуллаев Ёрқин Шокирович

Одам скелети бош, гавда (умуртқа поғонаси ва кўкрак қафаси) ҳамда қўл-оёқлар скелетидан иборат бўлади.

Одам скелети бош, гавда (умуртқа поғонаси ва кўкрак қафаси) ҳамда қўл-оёқлар скелетидан иборат бўлади.

Бош скелети калла суягининг мия ва юз бўлимларидан иборат. Калла суягининг мия бўлими иккита жуфт (чакка ва тепа суяклари) ҳамда тўртта тоқ (пешона суяги, ғалвирсимон, понасимон суяклар ва энса суяги) суяклардан ташкил топган.

Гавда скелети эса устма-уст бўлиб жойлашган, 33-34 та умуртқа суягидан ташкил топган умуртқа поғонаси ва кўкрак қафасидан иборат бўлади. Умуртқалар орасида тоғай тўқимасидан иборат қатламлар бўлиб, улар умуртқа поғонасининг эгилувчанлиги ва қайишқоқлигини таъминлайди. Умуртқа поғонасининг бешта бўлими фарқ қилинади: 7 та умуртқадан иборат бўйин бўлими, 12 та умуртқадан тузилган кўкрак бўлими, 5 та бел умуртқаси, 5 та думғаза умуртқаси ва бир-бирига бирикиб кетган 4-5 та умуртқадан иборат дум бўлими.

Кўкрак қафаси кўкрак умуртқаларининг танаси ва кўндаланг ўсимталари билан бириккан 12 жуфт қовурғадан ташкил топган. Кўкрак умуртқалари, тўш суяги ва қовурғалар, булар орасида жойлашган нафас мускуллари билан биргаликда кўкрак бўшлиғини ҳосил қилади, кўкрак бўшлиғи паст томондан диафрагма билан ажралиб туради.

Кўкрак қафаси кўкрак умуртқаларининг танаси ва кўндаланг ўсимталари билан бириккан 12 жуфт қовурғадан ташкил топган. Кўкрак умуртқалари, тўш суяги ва қовурғалар, булар орасида жойлашган нафас мускуллари билан биргаликда кўкрак бўшлиғини ҳосил қилади, кўкрак бўшлиғи паст томондан диафрагма билан ажралиб туради.

Қўл камари кўкрак қафасининг орқа юзасида ётувчи учбурчаксимон иккита кўкрак суяги ва улар билан бирлашган ўмров суякларидан иборат. Ўмров суяклари тўш суягига бириккан бўлади.

Қўл скелети курак билан бириккан елка суяги, билак суяклари ва қўл панжаси суякларидан иборат. Қўл панжаси скелети майда 8 та кафт усти суяклари, 5 та узун кафт суяклари ва бармоқ суякларидан ташкил топган.

Оёқ камари думғаза билан маҳкам бириккан чаноқ суягидан иборат. Оёқ скелети сон суяги, болдир суяклари ва оёқ панжаси суякларидан ташкил топган. Сон билан болдир бирикадиган жойни устки томондан ясси суяк- тизза қопқоғи қоплаб туради.